PARS GENERALIS. LIB. I. CAP. II. §. 52. [400 — 410. 
divi Traiani, quod ex ca sequebatur, et si qua 
dum adhuc superstes est datione, sed mox scripti. 
alia lex, vel senatusconsultum, vel etiam consti 
si quidem liberi fuerint, curiales et heredes ef 
tutio loquitur de latinis, ea inefficax, quantum 
ficiantur, et habeant ipsi novem uncias substan 
ad can partem, remaneat, et triplex antea via 
tiae, secundum quod pater eis diviserit. Quodsi 
libertatis, quae multiplices introducebat amba 
omnia eis relinquere voluerit, adhuc melius fa 
ges, uno directo tramite discat ambulare. Quodsi 
ciet, verumtamen usque ad novem uncias modis 
aliqua lex vel constitutio libertatis faciat men 
omnibus eis relinquat, cognoscens, quia vel si 
tionem, non autem latinitatis, ea pro civitate 
reliquerit minus, a lege eis omnino usque ad 
romana loqui intelligatur. §. 15. Sed si quidam 
novem uncias supplenda erit substantia; illi vero, 
liberti iam mortui sunt, et bona eorum quasi 
si quidein desideraverint substantiam accipere, 
lalinorum his, quorum intererat, aggregata sunt, 
et curiales efficiantur. Quodsi quidam voluerint. 
vel adhuc vivunt, nihil ex hac lege innovetur 
quidam autem recusaverint, ad eos, qui elege 
sed maneant apud eos iure antiquo firmiter de 
rint, recusantium veniant partes; quodsi om 
tenta et vindicanda. In futuris autem libertis 
nes recusaverint, tunc, tanquam si nullus fi 
praesens constitutio locum sibi vindicet. (531. 
lius sit, taliter ad curiam veniant omnes novem 
400) L. 65. in f. C. de decurionib. (X. 31. 
unciae. 
(Anastasius.)... Eadem videlicet constitutione 
404) — Nov. 99. c. 1. in f. His omnibus inci 
divae memoriae Zenonis ex die, quo promul 
pientibus in contractibus sequentis temporis, et 
gata est', suas vires obtinente, quum conveniat 
ab huius legis dispositione; quod autem ante eai 
leges futuris regulas imponere, non praeteritis 
praeteriit, positis pro his relinquimus legibus. 
calumnias excitare. 
NoT. 9. 
401)— Nov. 12. c. 3. Et hoc quidem sequens 
tempus habeat post praesentem nostram consti 
405) — L. 3. C. de pact. pignor. (VIII. 55.) 
tutionem currens, nullo contristando, si caste 
(Constantin.) Quoniam inter alias captiones 
vixerit; licebit enim nihil peccantes sub hac lege 
praecipue commissoriae pignorum legis crescit 
non subdi. Quod vero iam transactum est, nec 
asperitas, placet infirmari eam, et in posterum 
omnino relinquimus innoxium, nec omnibus mo 
omnem eius memoriam aboleri. Si quis igitur 
dis sub acerbam indignationem snbmittimus 
tali contractu laborat, hac sanctione respiret, 
sed si quae incestae factae sunt nuptiae, si qui 
quae cum praeteritis praesentia quoque cepell 
dem contigerit eas quolibet modo dissolvi, sine 
et futura prohibet. Creditores enim, 
reatu sint ; si vero haec nostra lex invenerit ali 
iubemus recuperare quod dederunt.( 
quem post in talibus nuptiis, licentiam ille ha 
L. un. in. f. C. de contr. judic. Via 
beat, ex quo omnibus insinuata est, intra duos 
406);— L. 27. pr. C. de usuris. (IV.32u 
annos sic sibi copulatam dimittere coniugem 
slinian.) De usuris, quarum modum iam statui 
non reversuram ulterius ad eum, neque separa 
mus, pravam quorundam interpretationem pe 
tam quidem figuraliter, pro veritate vero conjun 
nitus removentes iubemus, etiam eos, qui ante 
ctam (forsan enim sic prioribus satisfaciat) 
eandem sanctionem ampliores, quam statutae 
sola quarta eius substantiae parte ad fiscum de 
suint, usuras stipulati sunt, ad modum eadem 
ferenda, et ad filios omni alia substantia... etc 
sanctione taxatum ex tempore lationis eius suas 
402)—Nov. 22. c. 1. pr. Duo igitur haec prae 
moderari actiones, scilicet illius temporis, quod 
mittantur huic legi. Et primum illud, ut omnia 
ante eam defluxit legem, pro tenore stipulationis 
quidem, quaecunque in prioribus sancita sunt 
usuras exacturos. (529. 
sive a nobis, sive a prioribus nostris, haec va 
407)—L. 22. §. 1. C.de S. S. Ecclesiis. (l. 2.) 
leant singula secundum propria tempora, non 
(Tustinian.) Quam oportet non solum in casi 
habentia ullam ex praesente lege novitatem 
bus, quos futurum tempus creaverit, sed etiam 
sed el in suis casibus valitura atque tractanda, et 
in adhuc pendentibus, et iudiciali termino vel 
suos eventus ex iis, quae iam positae sunt, le 
amicabili compositione necdum sopitis obtinere. 
gibus exspectantia , et nihil communicantia 
408) — L. 21. C. ad. sc.Vellcianum. (IV. 29.) 
praesenti legi. Praesentem vero legem et nunc 
(Anastas.) His scilicet omnibus, quae in prae 
valère volumus in omnibus futuris casibus, et 
senti per hanc consultissimam legem statuimus, 
in omnibus postea nuptiis, sive prioribus, sive 
ad practeritos nihilominus contractus, pro ne 
deinceps, et in posteris aut futuris sive nuptia 
gotiis et controversiis necdum transactionibus 
libus lucris, sive successionibus, quae ex filiis 
vel definitivis sententiis, seu alio legitimo modo 
sunt. Elenim quod quidem omne iam praeccssit 
sopitis, locum habituris. (517.) 
conscriptis relinquimus legibus, quod vero fu 
409) L. 5. C. de quadr. praescript. (VII.57. 
turum est, per praesentem munimus legem, 
(lustinian.)... Quae ergo pro augusto honore et 
405)—Nor.38. c. 1. Si igitur post hanc nostram 
cautela res accipientium nostra statuit acterni 
legem defunctus fuerit curialis filios non habens 
tas, haec tam sublimitas tua, quam ceteri omnes 
neque masculos neque feminas, iste propriae 
indices nostri observare festinent, ex eo tempore 
siibstantiae tres partes curiae derelinquat, quar 
valitura, quo nutu divino imperiales suscepimus 
tam vero quibus voluerit. Erit namque ei pro fi 
infulas. (551. 
li0 forsan uno vel pro pluribus tota curia, id est 
§. 32. 
el totius civitatis plenitudo in filiorum modo ex 
Nor. 3. 
sistens, et fama bona perpetua, et immortalis 
memoria. et fructus tantus, quantus nequaquan 
410) — Ulp. fragm. I. 5. Lex aut rogatur. 
a filiis esset. Quodsi quis legitimos filios non ha 
id est, fertur ; aut abrogatur, id est, prior lex 
nuerit, naturales autem ei fuerint, liceat cum 
tollitur; aut derogatur, id est, pars primae legis 
onere curiae seribere sibi et hos heredes, et 
tollitur; aut subrogatur, id est, adjicitur aliquid 
seriptura pro omni datione sit, et non indigeat 
primae legi; aut abrogatur, id est, mutatur ali 
antiquarum legum aliis adiectionibus, neque 
quid ex prima lege.