praecipuum Vsens erat; quod & Vsentinae tribui nomen dedit; vt Festus & Lucretius testantur, & Latium nouum a veteri distinguebat. Obseruo a M. Cornelio Cethego Consule eas paludes fuisse siccatas, & ad agriculturam diuisas.

    TARACINA quae Volscorum lingua Axur dicebatur in Pontinis paludibus sita erat. Axuris nomen & numismata exprimunt, & Seruij ratio cum eisdem congruit: Volscos videlicet Iouem Axurium

coluisse quasi dicas imberbem & ἄξυρον hoc est qui barbam non raderet,

ξὺρον namq́ue nouaculam Seruius interpretatur. & certè numismata Axuritanorum Iouem im berbem ostendunt; sicuti Minturnensium, barbatum & Latialem. Ceterùm quod ad Vollcos pertinet, ij ferè mare versus vltra & citra Vsentem opida Axur siue Taracinam (quam a situs asperitate Trachiniam fuisse dictam Strabo testatur) Antium & Suessam

Pometiam (vt cetera opida hîc omittamus) tenuerunt. Volscos primus vt Dionysio placet, bello prosequutus est Ancus Rex. at Liuius secus; qui Volscis a Superbo rege primùm arma illata scribit. At commotus semel ab eodem Volscorum populus arma ad ducentos annos sumsit: nec

quies fuit aut pax nisi per interualla & infida; Aemulatione enim inuidaq́ue in populum Romanum ita acriter flagrabãr, inimicitiasq́; & hostilitatem ea animorum pertinacia exercuerunt, vt praeter Tarquinium Su perbum regem tribus Dictatoribus & septem consulibus triumphi &

duobus Consulibus Ouationis materiam praebuerint. Axuritanos autem in populi Ro. potestatem a C. Valerio Potito & C. Seruilio Ahala, qui Tribuni militum cum Consulari potestate erant, per expugnationem esse redactos obseruo: & opidum vetere sortuna opulentum militibus ad direptionem datum. Additur ob hanc potissimum victoriã Senatum decreuisse, vt stipendium miles de publico acciperet; quum

ante id tempus de suo quisque eo munere functus esset. Anno inde

octogesimo L. Aimilio Mamercino, C. Plautio Proculo Coss. Axursiue Taracinam trecenti in coloniam missi sunt, & bina agri iugera acceperunt: neque postea, etiamsi maritimi Coloni essent, sacrosanctam vacationem tenuerunt.


   Inter Caietam & Taracinam oppidum Amyclaeerat, a Laconibus qui in comitatu Castoris & Pollucis erant conditum: qui quum tumultuosis & vanis de hostium aduentu nuncijs aliquoties perturbarentur; interdixerunt, ne quis nouarum rerum nuncius esset. Ceterùm quum seriò hostes superuenientes eos oppressissent, silentium im peratum ipsis