DE ARCHITECTURA 
subactionibus fundata soliditate, marmorisque candore firme levigato, co¬ 
loribus cum politionibus inductis , nitidius expriment splendores 
Colores autem, udo tectorio “ cum diligenter sunt inducti, ideo 
non remittunt, sed sunt perpetuo permanentes, quod calx, in fornacibus 
excocto liquore, et facta raritatibus evanida, ieiunitate coacta corripit 
in se res, quae forte eam contigerunt, mixtionibusque ex alis potesta¬ 
tibus collatis seminibus seu principiis una solidescendo, in quibuscum¬ 
que membris est formata, cum fit arida, redigitur, ut sui generis et 
proprias videatur habere qualitates 20. Itaque tectoria, quae recte sunt 
facta, neque vetustatibus fiunt horrida, neque, cum extergentur, remit¬ 
tunt colores, nisi si parum diligenter , et in arido fuerint inducti. 
EMENDATIONES 
fundata ... splendores — Huiusce periodi apodosis ita plus minusve se habet in Codicibus: fundata solid 
jarmorisque candorem firmo levigate, coloribus cum politionibus inductis, nitidos expriment splendores. 
Bononiensis praebet fundatae soliditates ; Codices Vaticani 8, 11, 13,16 s. m., Vallicellianus, Barberi¬ 
nus 2, Bononiensis, Caesenas, et Florentini 3,4 exhibent candore ; Vaticanus 11, Caesenas, et Sagredianus dani 
firme, Editores emendationis necessitatem viderunt, et vulgarunt : fundatae soliditates , marmorisque candore jur¬ 
mo levigatae, coloribus cum politionibus inductis, nitidos expriment splendores, una tantum excepta varietate 
quae in THESAURO refertur. Verum non tali auxilio corrupta egebat scriptura , quae ex parte in pelus ablit. 
levigatas candore firmo marmoris exprimere splendores? Nonne in pro¬ 
Quis enim umquam dixerit, solidit 
regat verbum expriment? Restituatur itaque Codicum lectio, fundata so¬ 
tasi adest vox 
jarietes, qui 
ndore a pluribus Codicibus tradita , itemque cum Codicibus supra memoratis lega¬ 
liditate, retine 
tur firme , denique mutatione maxime simplici ex levigate efficiatur levigato , et perquam lucidus et idoneu 
ui tamen, ut compleatur, aliquid amplius videtur desiderare. Ineptum enim est habendur 
habebitur sensus: 
nitidos esse splendores? Mihi nullum dubium est, quin, neglect: 
adiectivum illud 
fere omnium Codicum 
trum voce, solis Codicibus Vaticano 16 s. m., et Vallicelliano ad 
haeream, qui peropportune tradiderunt nitidius : ecce autem perfectus sensus, nempe, fundata soliditate are¬ 
nati subactionibus bacillorum , et candido marmorato bene levigato , inductis coloribus cum politione, parietes 
nitidius expriment splendores . Haec autem emendatio confirmatur a sequenti phrasi , fundata arenationis et 
marmoris soliditate, et ab altera cap. 6 huius Libri, Quibus (nempe marmoribus) inductis , et diligenti tectorun 
fricatione levigatis . Interpretes , qui aliquem ex hoc loco sensum eruere voluerunt, a vulgata per Editiones 
scriptura recedere coacti sunt . 
ILLUSTRATIONES 
nugari placuit , et vocem liaculorum rursus in medium 
de’ Greci e Romani Pittori Vol. I pag. 191 ) distinctio 
protulit. Non ita vero eius assecla Polenus, qui licet in 
nem aliquam egerunt, et putarunt, heic Vitruvium in¬ 
loco praefato ediderit liaculorum, et ita emendandum 
dicare voluisse inductionem colorum, uti rubri, caeru¬ 
esse hunc etiam locum ne 
lei etc. in toto pariete, et in udis tectoriis, non picti 
verit, tamen hei 
ceterarum Editionum voc 
cem baculorum recepit . A 
ras, cuiusmodi sunt figurae, topia, ornatus, et simili 
Interpretes quod attine 
ii vocem hanc prae oculis 
quae inducebantur in pariete, cum aridus factus fuerit 
habentes haud apte le 
um explicaverunt; Galianus 
In Vitruviano textu hanc non video distinctionem; ne¬ 
enim dedit mazzuole, Newtonus staves , Ortisius ma¬ 
ue sufficientem apprehendo rationem , cur duae dif¬ 
et Rodus stöcken . Perraultius vero difficulta¬ 
rentes methodi in eadem exeque 
da pictura e 
isit, et reddidit in genere bien battües, quin 
sententiae acc 
adhibendae . Quare primae po 
rumenta ad subigendum memoraret. 
nittens , quibus tem¬ 
quaestionis definitionem iis co 
19 In his verbis nonnulli picturas, quas nos dici¬ 
pus suppetit ad peculiaria enucleanda argumenta. 
mus a fresco, recognoverunt, inter quos enumerantur 
20 Haec verba non satis distincte pronunciata vi 
Perraultius, et Galianus. Aliqui tamen, uti Ortisius, 
dentur, et male habita sunt ab Interpretibus; clario¬ 
et Requenus (Saggi sul ristabilimento dell'antica arte 
rem formam induent, si dicatur: calx, in fornacibus