DE ARCHITECTURA 
XXXX* altitudinem praeter fastigium XIIII *. Fastigii autem altitudo 
a strato ad summum cubita XVI *. Exibat autem in altum, et su¬ 
pra medium tectum fastigium non minus cubita duo : et supra ex¬ 
tollebatur turricula cubitorum XVIII, trium tabulatorum ' ; in qua ta¬ 
bulato summo “ statuebantur scorpiones et catapultae , in inferioribus 
EMENDATIONES 
XXX... XXXX — Aliquid heic ab Amanuensibus omissum fuisse, nemo ex Editoribus novit, qui iuxta Co¬ 
dices dederunt tantummodo : Habuerat autem intervallum cubitorum XXX. Übi, quaeso, erat hoc intervallum? 
Altitudinem solum testudinis infra nominat Vitruvius; quae vero eius latitudo et longitudo ? Omissionem hanc 
Parisienses Editores dedisse rra, quod et constructionis rationi, et Codicibus a Barbaro, Turnebo (Adv. 
XXIII 31), et Rigaltio (in Onosandrum) visis repugnat. His itaque usus rationibus, non dubitavi addere post 
numerum XXX, voces in latitudine, et in longitudine XXXX. Amanuenses procul dubio a numerorum simili- 
em inducti ea verba omiserunt. 
tudine in 
umerus XVI, qui a Codicibus exhibetur, et ab Editoribus repetitur , excepto Veneto scriben- 
te XV, vitiatus est. Id ut evincatur, sufficiat animadvertere, integram altitudinem, fastigio comprehenso, ad 
sedecim cubita assurgere ; ideo praeter fast. 
igium, nempe, fastigio dempto, minor esse debet altitudo quanti¬ 
tate illa, quae non minor cubitis duobus fastigio assi¬ 
ignatur ab Athenaeo (de Mach. pag.4), et a Vitruvio ipso, 
Ideo numerum XIIII reposui, qui fortasse scriptus XIV permutatus fuit a Notariis in XVI. Athenaeus (I. c. 
dat cubita XIII S altitudini testudinis praeter fastigium, unde apparet, ipsum in constructione cubita du¬ 
dimidio tribuisse fastigio ; verum ego minimam fastigii mensuram praeelegi, et integrum numerum dedi 
XV1 — Cum Codicibus Editores retinent VII putantes, heic de simplicis fastigii altitudine rem esse. Idem 
senserunt Interpretes , qui vocem strato pro tabulato summo acceperunt 
t. Non animadvertam , absurdam esse 
tantam fastigii altitudinem; hoc unum moneam, de fastigii altitudine, cons 
sona Athenaei praeceptis, inferius men¬ 
tionem esse in Codicibus, quorum lectio a locundo perturbata mox restituetur . Patet igitur, hoc in loco non 
de simplicis fastigii, sed de integrae testudinis altitudine, quae aliter non indicaretur, agi ; ideoque vocen 
strato sic absolute positam accipiendam esse pro tabulato imo, sive basi testudinis. Nunc si computetur alti¬ 
tudo fastigi, quae est duorum cubitorum, cum altitudine praeter fastigium, quae statuta est in cubitis qua¬ 
tuordecim, orietur numerus XVI, qui, uti docet etiam Athenaeus (de Mach. pag.4), integram testudinis ab 
ima basi ad summum fastigium altitudinem repraesentat, 
et supra ... tabulatorum — Haec erat Codicum et Editionum saec. XV lectio 
pra medium tectum fa 
stigium non minus cubita duo, et supra extollebatur turricula cubitorum IIIIt 
prum. Textus hic, 
ter quamdam mensurarum commixtionem, quas ordinabimus, recte se habet. Docet enim Vitruvius, in m 
tecti, sive melius tabulati iuxta Athenaeum (de Mach. pag. 4), fastigium assurgere altitudine non minore duo¬ 
bus cubitis, et supra extolli turriculam. Heic vero orta es 
infusio; numerus enim IIII, qui datur inter vo¬ 
ces cubitorum et tabulatorum neutiquam convenire potest. Si enim ad cubita referas, nimis exigua erit turri 
culae altitudo; si ad tabulata, nimis magnus erit numerus ille : praeterea una semper deerit dimensio. Narrat 
Athenaeus, trium tabulatorum fuisse turriculam: hinc itaque argui, turriculae altitudinem fuisse cubilorum 
AVIII; in turribus enim ipsius Diadis supra descriptis adverti, numerum tabulatorum eam habere cum nume 
ro cubitorum in altitudine proportionem, uti 1: 6. Quamobrem restitui lectionem sic, cubitorum XVIII, trium 
tabulatorum. Hisce praemissis, immorari non iuvat in reprehendenda locundi licentia, qui sic edidit ; et su¬ 
pra medium tecti fastigium turricula lata non minus cubita XII, et supra extollebatur altitudine quatuor ta¬ 
butatorum. Huiusmodi lectio, in qua, praeter alia merito damnanda, frustra requiris fastigi altitudinem, rece¬ 
pta est ab Editoribus ceteris, dempto Schneidero, qui nudam Codicum scripturam retulit, scribens cubitam 
cum quibusdam Codicibus, eamque vocem uncis secludens, 
ILLUSTRATIONES 
18 Docet e contra Athenaeus (de Mach. pag. 5), in itaque suspicari, aut in Vitruvio legendum ese tabu¬ 
tapulatis summis catapultas positas fuise, et in in¬ latis summis . in inferiort, aut in Athenaeo cori¬ 
feriori tantum congestam fuise aquam : Possumus 
gendum esse textum. Sed quaecumque esset dispositio