LIBER DECIMUS CAP. IV
CAPUT IV
DE MACHINA TRACTORIA EX UNO TIGNO MAGIS EXPEDITA
UBI DE POLYSPASTO
Est autem aliud genus machinae satis artificiosum, et ad usum cele¬
ritatis expeditum, sed in eo dare operam non possunt, nisi periti. Est
enim tignum quod erigitur, et distinetur retinaculis quadrifariam ; sub
retinaculis chelonia ’ duo figuntur; trochlea funibus supra chelonia reli¬
gatur; sub trochlea regula longa circiter pedes duos , lata digitos sex,
crassa quatuor supponitur. Trochleae ternos ordines orbiculorum in la¬
titudine habentes collocantur . Ita tres ductarii funes in trochlea, quae
est in summo machinae ’, religantur, deinde referuntur ad imam tro-
chleam, et traiiciuntur ex interiore parte per eius orbiculos summos ; de¬
inde referuntur ad superiorem trochleam, et traiiciuntur ab exteriore par-
te in interiorem per orbiculos imos ; cum descenderint ad imum, ex inte-
riore parte et per secundos orbiculos traducuntur in exteriorem, et refe-
runtur in summum ad orbiculos secundos; traiecti redeunt ad imum, ex
imo referuntur ad caput, et traiecti per summos redeunt ad machinam
EMENDATIONES
in trochlea ... machinae — Incompleta erat Codicum et Editionum saec. XV lectio in machina ; hoc scite
deprehendit locundus, qui edidit in summo machinae, consentientibus ceteris. Verum accuratius quoque fieri
oterat supplementum ; funes enim non in summo machinae generatim, sed proprie in trochlea, qude est in
ummo machinae, religantur. Haec itaque, quoniam supplendus erat locus, ad locutionis complementum adieci.
ILLUSTRATIONES
appo delineatam retulit, nul¬
vero machinae
liguram a Pa
1 Haec machina unimembris appellari potest iuxta
ruvianam descriptionem.
lo habito respectu ad Vit
Heronem apud Pappum (Coll. Math. VIII), et commu¬
2 In annotatione tertia capitis secundi huius Libri
niter antenna dicitur. Non definitur a Vitruvio, utrun
genere disserui: heic de simplicibus che¬
de cheloniis ir
tignum rotundum aut quadratum esse debeat. Animad¬
ninibus Vitruvium loqui, censeo: prae
loniis sine fore
vertit Hero, lignum quantumvis firmissimum, tamen
scripsit enim, sub retinaculis chelonia figenda esse,
funibus involvendum et stringendum esse tali modo, ul
trochleae funes supra ea religandos esse
spatia inter convolutiones non sint quatuor palmis ma¬
tam retinacula, quam funes trochleae no
tignum firmius
: funium convolutiones non solum t
chelonia, sed alligari supra chelonia, ideoque inut
iunt, sed etiam gradus suppeditant i
. Dissentior igitur a locundo, Barba¬
esse foramina in h
et ad superiorem partem ascendere volunt ad
vtono, et Bioulio, qui foramina
ro, Rusconio, New
nem oneris expediendam . Lignum si non satis firmun
lonis tribuerunt, et per ea funes traiecerunt. It
esset, poterat ex pluribus coagmentari . Cum unum tan¬
Caesariani Continuatoribus, Perraultio, Galiano, Or-
tummodo adhibebatur, rotunda erat forma; si plura,
», qui dimidia chelonia essin¬
tisio, et Rodo longe
quadrata. In meo schemate primum efsinxi cum fune cir¬
a funes aptaverunt : chelonia
gentes intra eorum ca
cuminvoluto. Ita fecit Rusconius. Simpliciter rotundun
enim absolute, non dimidia, dixit Vitruvius. Neque
dederunt Caesariani Continuatores, Perraultius, Galia¬
Stratico perspecta fuit cheloniorum figura, dum dixit,
nus, Newtonus, Ortisius, Rodus, et Bioulius: q
chelonia fuisse ferreas rotundas
dratum ex uno ligno locundus, et Barbarus: Ursi