DE ARCHITECTURA
est ' expressionibus impulsus, et plagae vocesque iavcs exprimuntur 3:
tractorium vero, cum onera machinis pertrahuntur, aut ad altitudinem
sublata collocantur 6. Scansoria ratio non arte, sed audacia gloriatur: ea
catenationibus, et transversariis , et plexis colligationibus, et erismato¬
rum’ fulturis continetur. Quae autem spiritus potestate assumit ingres¬
sus, elegantes artis subtilitatibus consequitur effectus. Tractoria autem
maiores et magnificentia plenas habet ad utilitatem opportunitates, et in
agendo cum prudentia summas virtutes.
Ex his sunt quae ' , alia " 3 moventur. Inter machi¬
nas et organa ? id videtur esse discrimen, quod machinae pluribus operis,
EMENDATIONES
est — Nullam Codicum ac Editionum saec. XV tradentium et post spiritus rationem habuerunt locundus et
ceteri, Mihi autem visum fuit, in ea particula latere verbum est; quod in orationis utilitatem cedit. Siquidem,
desiderabatur verbum aliquod, quod seorsum regeret incisum istud.
ut bene se haberet locutio
cundus vocem alia inter sunt
sunt quae — Codicibus et Editionibus saec. XV omnino silentibus, inseruit
auge, Huic arbitrio ex ceteris Editoribus Schneiderus tantum obstitit, quo cum vocem illam reiicio, quam
ontra Codicum auctoritatem in textum intrudi non oportet.
alia — Iterum locundus, ut locutionem pro suo ingenio interpolaret , addidit quae post alia . Illius pro¬
nominis ne vestigium quidem apparet in Codicibus, uti eius recipiendi nulla adest necessitas. Quare illud re-
ieci, praeeunte Schneidero .
ILLUSTRATIONES
6 Utilior aliis duabus est scientia tractoria , qui
bellicarum machinarum, quae altissimis tignis in terra
quae urbis obsessae
pertrahuntur , transferuntur , et elevantur onera cu-
statutis, et ad eam altitudinem ,
muros superet, erectis , exploratorem eo modo attol¬
iuscumque molis; in qua tamen summa prudentia re
int in fastigium scandentem, ut veluti in specul
quiritur, ne vis adhibita sine solerti consilio mole rua
spectet in obsidione quid o
Ilocatus e
it Vitruvius in sequentibus capitibus.
adversus o.
Quis neget, ha
am alibi , nempe capite octavo Libri
ri posse ? At he
chinas inter sca
sexti, in prima declinatione adhibuit Vitruvius,
truvius de machinis civilibus agit non de militaribus.
rides sive erismae sint . Si Codicum terminatio 1
Conferantur ea, quae in Praefatione dixit, cum tribus
ciatur , heic legendum erit erismatorum cum Schnei
locis huius capitis , in queis de scansoriis loquitur;
dero . Neque opus est locundi emendatione, qui cum
et luce clarius apparebit, heic de sedibus spectaculo¬
ceteris Editionibus erismatum scripsit : siquidem ea vo
rum ipsum loqui, quemadmodum sensit Galianus,
cis terminatio a Codicibus asservata aeque ab erisma
clarius Ortisius . Neque a scansoria arte aliena su
profluere potest, ac analemmatori
um ab anal
a de re ser
la mobilia pedibus rotatis
quae vulgo c
matorum
mus in a
inantur , quaeque in dea
ima capitis sexti Li¬
nicibus et parietibus aedificiorum adh
bri noni — Erismata heic indicant trabes erectas cum
sicuti etiam pontes illi firmi
quadam tamen inclinatione ad aliquid fulciendum.
quibus utuntur caementarii ad aedificiorum pariete
8 En duo adverbia graeco modo prolata ao,
elevandos. Sed Vitruvius heic indicat lignorum conti¬
et épyavz“s. Neque hic primus est Graecismus a Vitru¬
nuatam coniunctionem ad spectacula tantum.
vio adhibitus: quod mirandum minime est, cum ipse
5 In hac locutione sub voce spiritus s
ignisicat Vi
suum Opus praecipue e Graecis duxerit, uti patet ex
vius aërem,
expressione impulsus e
dit sonitus.
Praefatione Libri septimi
que inutilis e
vox expressionibus, uti contra
9 Non est haec distinctio accipienda stricto sensu:
raultium bene advertit Galianus. Altera vox pl.
vius unum pro alio vocabulo adhi¬
nam ipsemet Vitruy
dicat aëris percussionem sive sonitus, qui
bet. Et revera Libro primo capite primo dixit : Hy¬
gignuntur. Haec est scientia aliter dicta pne
draulicas quoque mi
et cetera,
culus effectus mirifice descripsit Hero in suo Opere
omnia voca
lia his organis. Nu
de Pneumaticis rebus,
eaque tantum organa dicimus , quae sonitum edunt.
