DE ARCHITECTURA
Sunt etiam nonnullis locis fontium proprietates, quae procreant,
qui ibi nascuntur, egregis vocibus ad cantandum, uti Tarso, Magne¬
siae, alisque eiusmodi regionibus. Etiamque Zama e est civitas Afrorum,
cuius moenia rex luba duplici muro sepsit, ibique regiam domum sibi
constituit. Ab ea millia passuum viginti est oppidum Ismuc, culus agro¬
rum regiones incredibili finitae sunt terminatione. Cum esset enim Africa
parens et nutrix ferarum bestiarum, maxime serpentium, in elus agris
oppidi nulla nascitur, et si quando allata ibi ponatur, statim moritur:
neque id solum est ibi, sed etiam terra ex his locis si alio translata
fuerit ; id genus terrae etiam Balearibus 65 dicitur esse. Sed aliam mi¬
rabiliorem virtutem ea habet terra, quam ego sic accepi. C. lulius, Ma¬
sinthae filius * 66, cuius erant totius oppidi agrorum possessiones, cum
EMENDATIONES
neque ... fuerit — Inordinatam Codicum et Editionum saec. XV scripturam, neque id solum sed etiam terra
ex his locis si alio translata fuerit et ibi, curandam suscepit locundus adiectionibus ita : neque id solui
sed etiam terra ex his locis si alio translata fuerit, similiter efficit. Locundi vestigis institerunt Edito
sequentes, dempto Schneidero, qui veterem revocavit lectionem: Dicam profecto cum Ovidio , heic pu
mollia cum duris. locundus enim nimis facile trahitur proprio ingenio ad Codices violandos; Schneider
tem nimis tenaciter corruptae adhaeret lectioni ; utrique sunt damnandi. Reiicienda locundi est additio, cum
ea opus non sit, sed aliquo modo in ordinem revocandus est textus, quod facile assequemur, translatis voci¬
bus et ibi post solum, ac mutato insuper et in est. En itaque sensus locutionis optimus ; neque id solum est
ibi, sed etiam terra ex his locis si alio translata fuerit : subintellecto tamen alibi in apodosi, quod contex¬
ipse aperte suadet.
Masinthae filius — Hic locus magnam requirit curam. Legimus in Codicibus: Caius lulius Massinissae jilius
Unica, quae inter Codices et Editiones reperitur varietas, consistit in Massinissae nomine a Rodo et Bipon¬
persequamur . Exploratum est,
permutato in Masinthae, suadente Galiano in vita Vitruvii. Rem gradatim
ssinissae obitu ad Caesaris nativitatem dimidium circiter saeculum intercessisse . Improbabile igitur putan¬
dum est, Massinissae filium sub Caesare militasse. Neque inter filios a Massinissa relictos aliquis fuit, qui no¬
men C. Julius habuerit. Demum si de Massinissa locutus fuisset Vitruvius, epitheton Regis faciliter addidisset.
His recogitatis, ad Scriptores, qui C. Iulii Caesaris res gestas descripserunt , me contuli ; et in Svetonio
(cap. 71) nomen substituendum reperisse, cum Galiano in firmam spem adducor. Narrat ibi Svetonius, com¬
mendans Caesaris studium et fidem erga clientes, ipsum, dum iuvenis esset, Masintham nobilem iuvenem Nu¬
midam adversus Hiemsalem regem in Senatu tam enixe defendisse, ut lubae regis filio in altercatione barba
invaserit; insuper Masintham, stipendiarium pronunciatum, ab abstrahentibus eripuisse, diu apud se occult
cum ex praetura in Hispaniam proficisceretur, inter officia prosequentium, fascesque lictorum lectica
visse, et
sua avexisse. Ex Svetonio igitur arguo , illum appellatum fuisse Masintham , qui a Vitruvio memoratur, uti
confirmatur ex his, quae sum dicturus.
ILLUSTRATIONES
65 Virtus necandi serpentes tribuitur Balearibus
64 Zamae fontem voces canoras reddere , testatur
etiam a Plinio (Hist. Nat. XXXV 59), qui scripsit
etiam Plinius (Hist. Nat. XXXI 12) : M. Varro tra¬
learis et Ebusitana serpentes (necat). Huius tes
dit ... fontem esse ... Zamae in Africa, quo canorde
nium confirmat Solinus (Polyhist. cap. 23) his ver¬
ces (fiant) . Hanc fuisse lubae regiam, dixit etiam
bis : Ebusus e Balearibus , quae a Dianio abest septin¬
XVII pag. 1186) , itemque Hirtius
Disputant Geographi, utrum
genta stadia, serpentem non habet : utpote cuius terra
c Urbs sit ea
ac ua, quae nominatur a
ventes fuget
66 De Masinthae filio satis superque in EMENDA¬
Ptolemaeo (Geogr. IV 3) ; de qua quaestione disserit
Cellarius (Geogr. Ant. IV 5).
TIONIBUS actum est .