DE ARCHITECTURA 
fuerint, et e fontibus ? salubribus aquarum usus subministrabuntur, ee¬ 
lerius convalescent : ita efficietur, ut ex natura loci maiores auctasque 
cum dianitate divinitas excipiat opiniones. Item naturae decor erit, si cu¬ 
biculis et bibliothecis ab oriente lumina capientur, balneis et hibernaculis 
ab occidente hiberno, pinacothecis, et quibus certis luminibus opus est 
partibus, a septentrione, quod ea caeli regio neque exclaratur, neque 
obscuratur solis cursu, sed est certa et immutabilis die perpetuo. 
Distributio autem est copiarum locique commoda dispensatio, par¬ 
caque in operibus sumptus cum ratione temperatio. Haec ita observabi¬ 
tur, si primum architectus ea non quaeret, quae non poterunt inveniri, 
aut parari, nisi labore vel sumptu magno “. Namque non omnibus locis 
arenae fossitiae, nec caementorum, nec abietis, nec sappinorum “, nec 
EMENDATIONES 
narari ... magno — Incredibile videtur, neminem ex tot Editoribus et Interpretibus intellexisse in verbis 
Codicum, parari nisi magno, sensum deficere, et verba desiderari. Dum sedulo meditabar, quomodo locus resi¬ 
tui posset, incidit oculus in Speculum naturale Bellovacensis, et deperdita verba reperi, nisi labore vel sum¬ 
ptu magno, quae mirum in modum respondent verbis sequentis periodi, difficiles sunt et sumptuosde. In solo 
Codice Vaticano 7 s. m. inveni labore; in Mediolanensibus 1, 2, et Sagrediano sumptu. 
ILLUSTRATIONES 
in sacrando fati sint finem, cui consentit Festus. Aedes 
similitudine sub terra. De primo et ultimo sensu inqui¬ 
igitur sacrae fana appellari potuerunt, cum a Pontifici¬ 
rere, nihil nostra interest ad praesens; videamus ergo 
bus conceptis verbis sacratae erant. Hae sunt origines, 
et propriae significationes trium vocum templum, dedes 
sacra, et fanum ; attamen non solum a Neotericis, sed 
aut auspicii causa quibusdam conceptis verbis fini¬ 
etiam ab antiquis optimae notae Scriptoribus indiscri¬ 
tus, cui concinunt Fronto (de Diff. voc.), et D. Isidorus 
minatim sumuntur memoratae voces una cum altera 
(Orig. XV 4) ; quare templum non indicat proprie 
delubrum, uti inter alios videre est in Cicerone, Livio, 
aedificium, sed locum apertum quibusdam statutis ver¬ 
Syetonio, et Vitruvio ipso : sic apud Graecos licet vo¬ 
bis finitum, ex quo, contemplando, auguria vel auspi¬ 
cabula vaos, ovxès, rénevos, éepèv distinctam habeant si¬ 
ja sumebantur. Aedificium autem ad alicuius Dei cul¬ 
gnificationem, nihilominus indistincte adhibentur. 
im dicatum dicebatur in genere aedes sacra , quae 
9 De fontibus ad templa Aesculapii et Salutis men¬ 
en poterat dici templum, si augures in elus aedi¬ 
est in inscriptione apud Muratorium (p. 17 
icii causa, statutis 
one locum, augurii aut ausp 
SCVLAPIO ET HYGIAE H. TEMPL. CVM FON¬ 
verbis praefinivissent : et ideo Varro (1. c.) inquit, 
TIBVS SV. SACRVM 
in urbe Roma pleraeque aedes sacrae sunt templa; et 
10 Observatione digna sunt verba nec abietis, nec 
e contra quaedam templa non erant aedes sacrae, uti 
sappinorum. De abiete enim agens Vitruvius Libro 
infertur ex ipso Auctore (1. c.), Curia Hostilia 
secundo cap. 9 dixit, partem superiorem fusterneam 
plum est, et sanctum non est. Maiorem fortasse 
inferiorem sappineam appellari, cui concinit Pi¬ 
cultatem ingerit explicatio vocis fanum. Risum profe¬ 
nius (Hist. Nat. XVI 76). Ex huius loci comparatione 
cto movet de eius origine Vossii sententia, qui puta 
cum praesenti non parva orta est confusio, et locum 
fanum latinorum manare a vaòg graecorum , transpo¬ 
hunc interpretati Galianus, Ortisius, et Rodus de¬ 
sita voce in àvog et assumpta f ob spiritum asperum 
derunt abietem et eius truncum. At ridiculum est ex 
super primam litteram . Probabilius videtur, etymon 
ducere ab Italica loquela, cum Latini ab Etruscis 
cogitare , voluisse Vitruvium scribere , ubi non est 
quae ad auguria attinent, sint mutuati ; atque heinc 
abies neque eius truncus ; et praeterea bis in hoc 1oco 
argumentum aliqui sumpserunt ducendi a Fauno fana. 
eparatim ipse nominat abietes et sappinos; et seor¬ 
jum recensentur a Varrone (de Re Rust. I 6). Quare 
alii a fatis : sed nugae sunt hae. Rectius Varro (de Ling 
haud ita facile conveniam cum illis Interpretibus; 
Lat. VI 7) scripsit : fana nominata, quod Pontifices