LIBER PRIMUS CAP. I 
vectibus e nervo torti funes, qui non praecluduntur, nec praeligantur, 
nisi sonitus ad artificis aures certos et aequales fecerint. Brachia enim, 
quae in eas tensiones includuntur, cum extenduntur, aequaliter et pari¬ 
ter utraque plagam emittere debent: quod si non homotona fuerint, im¬ 
pedient directam telorum missionem "8. Item in theatris vasa aerea, quae 
in cellis sub gradibus mathematica ratione collocantur et sonituum discri¬ 
mine ", quae Graeci ixsia appellant, ad symphonias musicas sive concen¬ 
tus componuntur divisa in circinatione diatessaron, et diapente, et ex ordi¬ 
ne ad disdiapason *, ut vox scenici sonitus conveniens in dispositionibus 
tactu cum offenderit, aucta cum incremento clarior et suavior ad specta¬ 
torum perveniat aures ". Hydraulicas quoque machinas, et cetera, quae 
sunt similia his organis, sine musicis rationibus efficere nemo poterit?°. 
Disciplinam vero Medicinae novisse oportet propter inclinationes 
caeli 2, quae Graeci ara dicunt, et aëres locorum, qui sunt salubres 
EMENDATIONES 
discrimine — Orationis sensus non fert discrimina, uti vulgatum est in Codicibus et fere omnibus Editio- 
nibus ; sed requirit discrimine, uti viderunt etiam Rodus et Bipontina: vasa enim collocantur in cellis sub g 
bus discrimine sonituum et mathematica ratione. Qui emendationem propositam non animadverterunt, e 
ducti sunt, ut scriberent sonituum discrimina esse ixéa, uti accidit Galiano, Newtono, et Ortisio. 
et ex ordine ad disdiapason — Mancum esse hunc locum nemo ex Editoribus et Interpretibus advertit. luxta 
frequentiorem Codicum lectionem ab Editionibus Sulpicii et Venetiarum receptam habemus diatessaron et dia- 
pente et disdiapason; minus vulgata per Codices lectio, sed in Editione Florentina et reliquis omnibus repe- 
tita, dat et diapason. Attamen fallaces esse ambas, haud difficile erat cognoscere; sex enim et non tres erant 
quod concentus 
symphoniae, ad quas respondere debebant echea. Dixit enim Vitruvius Libro quinto caj 
disdiapason: et 
diapente, diapason, diapason et diatessaron, diapason et diape 
sunt sex , diatessaron, 
fabricentur, ut, cum 
1 pro ratione magnitudinis theatri ; eaque 
ip. 6 mathematicis rationibus fiant vasa aerea 
ison. Ex his luce cla¬ 
tessaron, diapente, et ex ordine ad disdi 
inguntur, sonitum facere possint inter se did 
apason; in secunda continuandum esse 
ipparet, in prima lectione supplendum esse, et ex ordine ! 
diapason. Quare pro certo habendum 
nem et diapason cum diatessaron, et diapason cum diapente , et dise 
est, amanuenses aut omisisse ex ordine ad in prima lectione, aut inter diapason et disdiapason intermedia re¬ 
liquisse in secunda — Observat Schneiderus, periodum hanc fuisse ab amanuensibus perturbatam; et hac de 
causa eam ordinare nititur sequenti modo: Item in theatris vasa aerea, quae Graeci ixeia vocaut, in cellis 
sub gradibus collocantur, et mathematica ratione sonituum discrimina ad symphonias musicas sive concentus 
componuntur divisa etc. Schneideri nova dispositio posset aliqua ex parte approbari ; sed vulgatus textus re¬ 
fectus, uti in superiori emendatione, rectum praesefert sens 
ILLUSTRATIONES 
21 Inclinatio caeli iuxta dicendi modum Vitruvii, 
Cristiani (Della media armonica proporzionale da appli¬ 
et Libro sexte 
qui reperitur etiam Libro pi 
carsi nell' Architettura civile), itemque Stratici 
».1, est elevatio 
quinta de usu scientiae Musicae in Archit 
junt paeci 
libet loci. Hoc 1 
18 Haec explicat data opera Scriptor noster Lib 
tes Vitruviani; ideoque Perraultius 
decimo cap. 13. 
re ; Galianus 
lieux de la 
differentes situations 
19 De vasist 
atralibus speciatim agit Vitruvius 
ytonus the nature of climates 
etti del ciel 
ro quinto ca 
lades de cielo; et Rodus die Bescha 
slas variede 
20 Alludit heic Auctor ad organum hydraulicum, 
fenheit der Himmelsgegend. 
quod describitur Libro decimo cap. 11.