LIBER 
alia. Sed mirandum profecto est, quomodo urbem tam temere euecto, & accliui praripitio subieceru it, unde 
Dux quidam rem admiratus dixiße traditur, qui hanc urbem condidit, si non semper metuebat, n ec etiam 
 
chb liin 
erubescebat. 
muin 
Is autem locus Theatri curuaturae similis. Itaque in imo secundum portum, forum, est co nstitu¬ 
tum, per mediam autem altitudinis curuaturam praecinctionemque platea ampla latitudine fa cta, in 
qua media Mausoleum ita egregijs operibus est factum, ut in septem spectaculis numeretur. 
Plinus lib. xxxvi. cap. v. Mausolei mensuras ponit: Vitr, locum uniuersum describit, Additqu e histo¬ 
riam pulcherrimam. Scopas (inquit Plinius) habuit aemulos eadem aetate, Briaxim, & Timotheum; & Leo¬ 
charem, de quibus simul dicendum est, quoniam pariter caelauere, Mausoleumque hoc est sepulchrum ab uxo 
re Artemisia factum Mausolo Cariae regulo, qui obijt olympiadis centesimae anno secundo, opus id, ut esset 
inter septem miracula, ij maxime artifices fecere, patet ab austro, & septentrione: sexagenos ternos pedes. 
breuius a frontibus toto circuitu pedes quadringentos xi. Attollitur in altitudinem 25. cubitis, ciugit ur co¬ 
lumnis xxxvi. Ab oriente caelauit Scopas, a septentrione Briax, a meridie Timotheus, ab occasu Leoca¬ 
res, priusque quam peragerent, Regina Artemisia, quae mariti memoriae id opus extrui iusserat; obijt. Non 
tamen recesserunt, nisi absoluto, iam id gloriae ipsorum, artisque monumentum iudicantes, hodieque c ertant 
manus. Accessit, & quintus artifex. namque supra pteron pyramis altitudine inferiorem aequauit uiginti¬ 
quatuor gradibus in metae cacumen sese contrahens. In summò est quadriga marmorea quam fecit Pythis. 
Haec adiecta centum quadraginta pedum altitudine, totum opus includit. Haec Plinius. De Mau¬ 
solo & Artemisia sic Strabo. Hecatomnus, (Pansanias dicit ligdamis) Cariae Rex tres habuit filios. Mau 
solum, Idrycum, & Pyxodorum, & filias duas, e quibus Artemisia grandior Mausolo ex fratribus grandio 
ri nupsit; Secundo uero idest Idryco altera Soror data est nomine Ada. Mausolus itaque regnauit; quo mor¬ 
tuo uxor imperium habuit. quae illi sepulchrum construxit. Artemisia tabe consumpta propter luctum, 
quem ex uiro susceperat, Idrycus imperauit. atque huic etiam ex morbo absumpto, uxor successit. at Pixo¬ 
dorus, qui reliquus erat ex filijs Hecatomni, hanc eiecit. Pausanias de Mausoleo in Arcadicis ita scribit. li 
cet autem sepulchra digna admirationi sciam complura, duo tantum recensebo. tum quod Halicarnaßi, tum 
quod in terra hebraeorum extat. Illud quidem Halicarnaßi Mausolo Halicarnasseorum regi factum: magni¬ 
tudine tanta est, totoque apparatu tam illustre, ut & Romani quae apud se impense admirentur praeclara mo¬ 
numenta Mausolea appellent. Recte igitur Vitr. describit locum uniuersum Halicarnassi inquiens. 
s autem locus est Theatri curuaturae similis. Nam hoc monet libro quinto cap. xij. dum dicit, de 
portubus loquens. Hi autem naturaliter si sint positi, habeantque acroteria, siue promontoria procurrentia 
ex quibus introrsus curuaturae, siue uersurae ex loci natura fuerint conformatae, maximas utilitates uidentur ha 
vere. Circum enim porticus: siue naualia sunt facienda, siue ex porticibus aditus ad emporia, turresque ex 
utraque parte collocandae, ex quibus catenae traduci per machinas possunt. haec ibi: nunig autem sequitur. 
ITAQUE in imo secundum portum, forum est constitutum. Hoc enim libro primo praeceptum reli¬ 
quit, cap. ult. cum de electione locorum ad usum communem ciuitatis loqueretur, quod ad dispositionem, uel 
distributionem pertinet, & si (inquit) erunt maenia secundum mare; area ubi forum constit uatur eligenda pro¬ 
xime portum. 
PE R mediam autem altitudinis curuaturam, praecinctionemque platea ampla latitudine facta, 
in qua media Mausoleum ita egregijs operibus est factum, ut in septem miraculis numeretur. 
Posita electione loci, dispositione, & distributione ad usum communem, ponit hoc loco quod ad decorem 4° 
pertinet, uel statione, uel consuetudine expressum. conuenienti enim & eleganti operi locus egregius, & spe¬ 
ctabilis datus est; In media igitur platea Mausoleum est positum tam magnifice factum, ut in septem mra¬ 
culis numeretur. Miracula septem fuere. Templum Dianae ephesiae, de quo alids, Mausoleum, Colossis Solis 
apud Rpodiog, louis olympici sumulachrum, quod Phidias fecit ex ebore, Muri Babylonis, quos Semiramis. 
construxit, Pyramides in Aegypto, & Domus Cyri Medorum Regis, quam Menon arte prodiga illigatis ai¬ 
ro lapidbus fabricauit. De ijs omnibus suis locis. Plin. lib. 36. 
d5 231 
IN lumma arce media Martis fanum habens statuam Colossi, quam acrolithon dicunt nobili ma: 
nu Leocharis factam. 
idoloit 
Martie templa extra mernia dedicanda iusie ibro primo cap. ultimno ne sit inter, ciues anmigera dissensio, 
sea ab hostibus ea defensa, a belli periculo conseruabit; eadem ratione non uidetur indecens fanum Martis in 50 
arce media posit ium, um quia in arce non stant ciues, sed milites; tum quia Mars custos in arce, ut propellat 
nojstes colloc andus, ita ut in campo arcet, ne accedaut. Colosi: statuam fanum illud habebat: quam iccirco. 
aipéaidoy dixere, quia in summa arce posita erat. 
amobidilorclun mus 
FIANC autem statuam alij: Telocharis, alij Timothei putant esse. CApud. Plinium Leocharis, non 
Tetoehari legitur, e. ir. dem narrat eos, qui de Mausoleoscriplere, Leocharem legit in proemio septimi. 
De Mausoleq enim scripsit Satyrus, & Phiteus & reliqua. 
IN cornu autem summo dextro Veneris, & Mercurij fanum ad ipsum Salmacidis fontem. 
Mercurio in foro, etiam uti side, & Serapi in emporio fana fabricanda dixit. eodema prim capite. Veneri 
tamen extra prbem alids, sed ad portum ex. disciplinis Hetruscorum aruspicum fana collocanda ese dixit: on 
De fonte Salmnacidis. Strabd & alu. ed uerius Kitr. ex bistoria inquit einm. 
69