NONVS. 
Cuius rei ratio priuatim reddenda est. percussae in qua diximus parte, & trianzulo, Solis radio inhibentur 
rectum agere cursum, & ignea ui leuantur in sublime: hoc non protinus intelligi potest uisu nostro, ideoque 
existimantur stare, unde, & nomen accepit statio. progreditur deinde eiusdem radij uiolentia, & retroire cogit 
uapor repercussas. Multo id magis in uespertino earum exortu, toto Sole aduerso, cum in summas absidas ex¬ 
pelluntur. minimeque cernuntur, quoniam altißime absunt, & minimo feruntur motu, tanto minore cum hoc 
in altißimis absidunt euenit signis. hunc locum exponit zieglerus ita inquiens: Priusquam Plinianam senten¬ 
tiam declaremus, exemplum sumamus ab Aetna monte, ibi uapor ignis in terrae imo conceptus emittit candentes 
lapides, ita Sol stellas expellit, quae inferioribus locis, & terrae uicinioribus reperiuntur. Sed in hac parte hoc 
praedicto exemplo deest, quoniam lapidibus eiectis nullus ab alto uapor eos cogit ad ima redire, quoniam sua ui 
a0 & natura deorsum feruntur, sed Sol iterum supraueniens uapore suo sydera ad terram compellit, & retroire 
cogit uapor repercussas. Huiusmodi rationem inquit Plinius esse priuatam, hoc est propriam suam, ut inquit 
Ziegl. sed uidetur postea mirari, quod sibi id Plinius arroget, quod multo ante a Vitr. traditum est. Tanta 
diuersitas syderibus accidit, quoniam Solis radius alio tempore subintrat, & ea in altum eijcit, alio tempore 
suprafertur, & ea ad terram deprimit. Quae sententia, inquit ille, multis & euidentibus rationibus refelli 
potest, è quibus una est haec quomodo fieri potest, ut Sol qui infra stellarum orbem positus est, stellis supraue¬ 
niat, & expellat, cogatque redire, nam si omnes stellae unica superficie unius sphaerae ponerentur, Sol tamen 
terrae propior oriens, aut occidens, posset deducere stellam, quae in sublimi, ut in sua statione permaneret, prae 
terea qui fiet, ut imaginemur colestia corpora, quae propria natura feruntur, ad Solis imperum expellantur? 
& imperium illud nec temperatum, sed uiolentum sit, unde perpetuo durare non posset? Additur & illud, non 
20 oportere fortuitis expulsionibus eas res subijci, quae sine dubitatione ad orbiculares ambitus tanquam ad circi¬ 
num referuntur. Ideo & Plinius, & Vitr. hoc loco satis conueniunt, caditque Vitruuij quaestio, & solutio iuxta 
modos, quos supra posuimus in seruanda motuum diuersitate. 
louis autem inter Martis, & Saturni circinationem currens, maiorem quàm Mars, minorem quàm 
Saturnus peruolat cursum. Item reliquae stellae, quo maiore absunt spatio ab extremo coelo, proxi¬ 
mamque habent terrae circinationem, celerius percurrere uidentur, quod quaecunque earum minorem 
circinationem peragens, saepius subiens praeterit superiorem. Quemadmodum si in rota, qua figuli 
utuntur, impositae fuerint septem formicae, canalesque totidem in rota facti sint circum centrum in imo, 
accrescentes ad extremum, in quibus hae cogantur circinationem facere, uerseturque rota in alteram 
partem, necesse erit eas contra rotae uersationem nihil minus aduersus itinera perficere, & quae pro¬ 
30 ximum centrum habuerit celerius peruagari, quaeque extremum orbem rotae peraget, etiam si aeque 
celeriter ambulet, propter magnitudinem circinationis multo tardius perficere cursum. Similiter astra 
nitentia contra mundi cursum, suis itineribus perficiunt circuitum, sed coeli uersatione redundatio¬ 
nibus referuntur quotidiana temporis circulatione. 
Quod Vitr. hoc loco dicit facile, & pulchrum est, & a posterioribus aptè usurpatum, ad ostendendam 
aduersi motus, & contra mundi cursum syderum uersationem. 
ESSE autem alias stellas temperatas, alias feruentes, etiamque frigidas, haec esse causa uidetur, quod 
omnis ignis in superiora loca habet scandentem flammam, ergo Sol, aethera, qui est supra se, radijs 
exurens efficit candentem, in quibus locis habet cursum Martis stella. Itaque feruens ab ardore So¬ 
lis efficitur. Saturni autem quod est proxima extremo mundo, tangitque congelatas coeli regiones, 
40 uehementer est frigida. Ex eo louis, cum inter uniusque circuitiones habeat cursum, a refrigeratio¬ 
ne, caloreque eorum medio conuenientes, temperatissimosque uidetur habere effectus. 
Vt Architectus philosophatur Vitr. unde non est necesse, ut illi contra dicamus, certi cum simus, neque 
calorem, neque frigus, neque affectionem ullam ad diuina illa corpora pertinere, quae ignea putantur esse, 
quoniam lucent, sed uere nec pati, nec immutari possunt, neque propterea quod lucent, ignea sunt putanda, 
quoniam & multa noctu lucent animantia, & multa quae inanima sunt splendorem emittunt, in quibus nul¬ 
lum inesse ignem cognoscimus, arborum cortices, piscium squamae, oculi ferarum quarundam sunt huiusino¬ 
di. Sed si sydus aliquod frigens, aliquod calens, dicitur, non est ob aliam causam, nisi quo ea inest in his facul¬ 
tas, & uis, ut calorem, uel frigus inducere possint, unde influxus aliud non est, quàm occulta coelestium uis, 
& qualitas, quae nullius corpori interpositione impediri potest. colligit demum Vitru. quae hactenus per¬ 
50 tractauit. 
De zona duodecim signorum, & septem astrorum, contrarioque eorum opere, ac cursu, quibus ra¬ 
tionibus, & numeris transeunt ex signis in signa, & circuitum suum perficiant, uti a praeceptoribus 
accepi, exposui. Nunc de crescenti lumine Lunae, diminutioneque uti traditum est nobis a maioribus, 
dicam. Berosus qui a Chaldeorum ciuitate, siue natione progressus in Asia etiam disciplinam patefe¬ 
cit, ita est professus. Pilam esse ex dimidia parte candentem, reliqua habere caeruleo colore. cum 
autem cursum itineris sui pergens subiret orbem Solis, tunc eam radijs, & impetu caloris corripi 
conuertique candentem propter eius proprietatem luminis ad lumen. Cum autem ea euocata ad Solis 
orbes superiora spectet, tunc inferiorem partem eius, quod candens non sit, propter aeris similitudi¬ 
nem obscuram uideri, cum ad perpendiculum extet, ad eius radios totum lumen ad superiorem spe¬ 
60 ciem retineri, (Idest totum eius sic retineri lumen ut sursum spectet.) & tunc eam uocari primam. Cum 
praeteriens 
BB 3