VITRVVLIDE 
M. 
ARCHITECTVRA 
tn 
LIBER OCTAVVS. 
ir 
Proamium. 
E 
E septem sapientibus Thales Milesius omnium rerum principium aquam est 
professus, Heraclitus ignem, Magorum sacerdotes aquam, & ignem, Eu¬ 
ripides auditor Anaxagorae, quem philosophum Athenienses scenicum 
appellauerunt, aera, & terram, eamque ex coelestium imbrium conceptioni¬ 
bus inseminatam, foetus gentium, & omnium animalium in mundo pro¬ 
creauisse: & quae ex ea essent prognata cum dissoluerentur, temporum ne¬ 
cessitate coactam in eadem redire, quaeque de aere nascerentur item in coe¬ 
li regiones reuerti, neque interitiones recipere, sed dissolutione mutata in 
 
eandem recidere, in qua antè fuerant proprietatem. Pythagoras uero Em¬ 
pedocles, Epicharmus, alijque Physici, & Philosophi haec principia quatuor esse proposuerunt, aerem, 
ignem, aquam, terram, eorumque inter se cohaerentes naturali figuratione ex generum discriminibus 
efficere qualitates. Animaduertimus uero non solum nascentia, sed etiam res omnes non ali sine eo¬ 
rum potestate, neque crescere, neque tueri. Namque corpora sine spiritu redundantia non possunt 
habere uitam, nisi aer influens cum incremento fecerit auctus, & remissiones continenter. Caloris 
uero si non fuerit in corpore iusta comparatio, non erit spiritus animalis, neque erectio firma, cibique 
uires non poterunt habere concoctionis temperaturam. Item si non terrestri cibo membra co rporis 
alantur, deficerentur, & ita a terreni principij mixtione erunt deserta. Animalia uero si fuerint sine hu 
3° moris potestate, exanguinata, & exucta a principiorum liquore interarescent. 
Inquit Aristoteles nutriri nos ex his rebus, ex quibus constamus, ideo quatuor principia, quae elementa 
uocant, necessaria sunt ad uitam hominum, & animalium, his enim constamus, his omnia quoque alia cor¬ 
pora sunt composita, nec est quod nunc philosophemur, cum Architecto ea sint satis quae a Vitru. dicuntur. 
Igitur diuina mens, quae propriè necessaria essent gentibus, non constituit difficilia & cara, uti sunt 
margaritae, aurum, argentum, caeteraque quae nec corpus, nec natura desiderat, sed sine quibus mor¬ 
talium uita non potest esse tuta, effudit ad manum parata per omnem mundum. Itaque ex his, si¬ 
quid forte desit in corpore spiritus ad restituendum aer designatus id praestat. Apparatus autem ad 
auxilia caloris, Solis impetus, & ignis inuentus, tutiorem efficit uitam. Item terrenus fructus esca¬ 
rum praestans copia, superuacuis desiderationibus alit, & nutrit animalia pascendo continenter. Aqua 
40 uero non solum potus, sed infinitas usui praebendo necessitates, gratas, (quòd est gratuita) praestat 
utilitates, ex eo etiam qui sacerdotia gerunt moribus Aegyptiorum, ostendunt omnes res ex liquoris 
potestate consistere. Itaque cum hydriam tegunt, quae ad templum, aedemque iusta religione refertur, 
tunc in terra procumbentes, manibus ad coelum sublatis, inuentionibus gratias agunt diuinae benignitatis. 
Repetit Vitr. quae secundo libro commemorauit, sed alia intentione. nam secundo uolumine quarebat ef¬ 
fectus uarios, qui fiunt in rebus uaria principiorum permixtione, quales sunt in calce, in lateribus, in arena, 
in lapidibus, & in arboribus: hic uero de ui, & usu aquae tractare proponit. Certè uero habet unde uolu¬ 
mina haec ornet Vitr. cum de aquis agat. Nam quemadmodum aurum, margaritae, lapidesque preciosae res sunt 
ob raritatem, quanquam natura illis parum indiget; ita aqua preciosa est ob necessitatem, & usum. Vi¬ 
de non immerito, & philosophi, &am poeta, & sacerdotes aquae usum celebrauere. Quoniam uero urbs Romae 
longe alias urbes superauit magnificentia, cura, & opere in ducendis aquis; ideo Vitr. praeter uniuersalem, 
& communem aquarum usum, ut hac quoque parte Romanis satisfaciat, separatim huic operi librum dedi¬ 
cauit, in quo & de natura & de usu aquarum loquitur. De natura in secundo tertio & quarto capite: de usu 
primo, & cateris. Quod ad naturam pertinet, absoluitur in enarrandis aquarum proprietatibus, uribus, 
qualitatibus, delectabilem historiam persequendo:. Quod uero ad usum spectat, agit de inuentione aquarum 
de electione, de ductione, de conseruatione. Inuentioni primum caput dedicatur, electioni quintum, nam non 
satis est aquas naturalibus indicijs, alijsque experimentis inuenire, sed necesse est bonas, & salubres etgere. 
Ducendis & seruandis sextum, & septimum caput tribuitur, docetque librare aquas, instrumentaque struit aa 
id apta, & idonea, & ducendi modos ostendit: & ita octauum absoluit uolumen, quod ego suis locis, sine di¬ 
greßioribus exponam breuiter, & sine fuco.