Full text: Bošković, Ruđer Josip: Theoria philosophiae naturalis redacta ad unicam legem virium in natura existentium

THEORIÆ ita ſuæ formæ tenacia, ut in omnibus permutationibus ea nun-
quam corrumpantur, ſed mutentur quorundam altiorum ordi-
num particulæ per ſolam mutationem compoſitionis, quam ha-
bent a diverſa diſpoſitione particularum conſtantium ordinis in-
ferioris; liceret multo certius dividere corpora in ſuas ſpecies,
& diſtinguere elementa quædam, quæ haberi poſſent pro ſim-
plicibus, & inalterabilibus vi Naturæ, tum compoſitiones mix-
torum ſpecificas, & eſſentiales ab accidentalibus proprietatibus
diſcernere. Sed quoniam in intimum ejuſmodi textum pene-
trare nondum licet; eas proprietates debemus diligenter nota-
re, quæ ab illo intimo textu proveniunt, & noſtris ſenſibus
ſunt perviæ, quæ quidem omnes conſiſtunt in viribus, motu,
& mutatione diſpoſitionis maſſularum grandiuſcularum, quæ
ſenſibus ſe noſtris objiciunt, & conſtanter habitas, vel facile,
& brevi recuperatas diſtinguere a tranſitoriis, vel facile, & con-
ſtanter amiſſas, & ex illarum aggregato diſtinguere ſpecies,
haſce vero habere pro accidentalibus.

23.1.

Quid require-
retur ad inſpi-
ciendam for-
mam intimam,
unde licere [...]
a priori reduce-
re maſſas ad ge-
nera, & ſpecies:
quid præſtan-
dum, cum id
non liceat-

522. Verum quod ad omne hoc argumentum pertinet, non
erit abs re, ſi poſtremo loco huc transſeram ex Stayana Recen-
tiore Pbiloſopbia, ac meis in eam adnotationibus, illud, quod
habeo ad verſum 547 libri 1: “ Quamvis intrinſecam corpo-
rum naturam intueri non liceat, non eſſe abjiciendum, af-
firmat, Naturæ inveſtigandæ ſtudium: poſſe ex externis illis
proprietatibus plures detegi in dies: id ipſum ſummæ laudi
eſſe: ideam ſane, quam habemus confuſam ſubſtantiæ eas ha-
bentis proprietates, proprietatibus ipſis auctis extendimus. Rem illuſtrat aptiſſimo exemplo ejus ſubſtantiæ, quam au-
rum appellamus, ac ſeriem proprietatum eo ordine propo-
nit, quo ipſas detectas eſſe verofimiliter arbitratur: colorem
fulvum, pondus graviſſimum, ductilitatem, fuſilitatem, quod
in fuſione nihil amittat, quod rubiginem non contrahat. Diu his tantummodo proprietatibus auri ſubſtantiam conti-
neri eſt creditum, ſero additum, ſolvi per illam, quam di-
cunt aquam regiam, & præcipitari immiſſo ſale. Porro & aliæ ſupererunt plurimæ ejuſmodi proprietates olim fortaſſe
detegendæ: quo plures detegimus, eo plus ad confuſam il-
lam naturæ auri cognitionem accedimus: a clara, atque in-
tima ipſius naturæ contemplatione adhuc abſumus. Idem,
quod in hoc vidimus peculiari corpore, de corporis in ge-
nere natura affirmat. Inveſtigandas proprietates, quibus de-
tectis illum intimum proprietatum fontem attingi nunquam
poſſe: nil niſi inania proferri vocabula, ubi intimæ proprie-
tates inveſtigantur.

23.1.

Videri, nos
nunquam poſſe
devenire ad co-
gnoſcendam in-
timam ſuhſtan-
tiam, & eſſen-
tiam, ac diſcri-
mina ſpecifica.

523. Hæc ego quidem ex illo: tum meam hancipſam Theo-
riam reſpiciens, quam & ipſe libro 10 expoſuit nondum edi-
to, ſic perſequor: “ Quid autem, ſi partim obſervatione,
partim ratiocinatione adhibita, conſtaret demum, materiam
homogeneam eſſe, ac omne diſcrimen inter corpora prove-

Waiting...

Note to user

Dear user,

In response to current developments in the web technology used by the Goobi viewer, the software no longer supports your browser.

Please use one of the following browsers to display this page correctly.

Thank you.

powered by Goobi viewer