Full text: Bošković, Ruđer Josip: Theoria philosophiae naturalis redacta ad unicam legem virium in natura existentium

PARS TERTIA. quas eadem habere debet cum aliis maſſis, quas nimirum de-
terminabunt numeri, & combinationes, ac motus earum, & datur radix omnium mutationum, quæ ipſi poſſunt accidere. Quoniam vero ſunt quædam combinationes peculiares, quæ ex-
hibent quaſdam peculiares proprietates conſtantes, quas deter-
minavimus, & expoſuimus, nimirum ſuæ pro cohæſione, & variis ſoliditatum gradibus, ſuæ pro fluiditate, ſuæ pro elaſti-
citate, ſuæ pro mollitie, ſuæ pro certis acquirendis figuris, ſuæ
pro certis habendis oſcillationibus, quæ & per ſe, & per vires
ſibi affixas diverſos ſapores pariant, & diverſos odores, & co-
lorum diverſas conſtantes proprietates exhibeant, ſunt autem
aliæ combinationes, quæ inducunt motus, & mutationes non
permanentes, uti eſt omne fermentationum genus; poſſunt a
primis illis conſtantium proprietatum combinationibus deſumi
ſpecificæ corporum formæ, & differentiæ, & per haſce poſte-
riores habebuntur alterationes, & transformationes.

23.1.

Formam in
homogeneitatis
fuppoſitione eſ-
ſe numerum, &
diſpoſitionem
punctorum, quæ
ſunt radix om-
nium proprie-
tatum: quæ di-
ci poſſint for-
mæ ſpecificæ:
unde alteratio
nes, & tran [...] -
formationes.

520. Inter illas autem proprietates conſtantes poſſunt ſeligi
quædam, quæ magis conſtantes ſint, & quæ non pendeant a
permixtione aliarum particularum, vel etiam, quæ ſi amit-
tantur, facile, & prompte acquirantur, & illæ haberi pro eſ-
ſentialibus illi ſpeciei, quibus conſtanter mutatis habeatur trans-
formatio, iiſdem vero manentibus, habeatur tantummodo al-
teratio. Sic ſi fluidi particulæ alligentur per alias, ut motum
circa ſe invicem habere non poſſint, ſed illarum textus, & vi-
rium genus maneat idem; conglaciatum illud fluidum dicetur
tantummodo alteratum, non vero etiam mutatum ſpecifice. Ita alterabitur etiam, & non ſpecifice mutabitur corpus, au-
cta quantitate materiæ igneæ, quam in poris continet, vel au-
cto motu ejuſdem, vel etiam aucta aliqua ſuarum partium oſ-
cillatione, ac dicetur calefactione nova alteratum tantummodo: & aquæ maſſa, quæ poſt ebullitionem redit ad priorem for-
mam, erit per ipſam ebullitionem alterata, non transformata: figuræ itidem mutatio, ubi ex cera, vel metallo diverſa fiunt
opera, alterationem quandam inducet. At ubi mutatur ille
textus, qui habebatur in particulis, atque id mutatione con-
ſtanti, & quæ longe alia phænomena præbeat; tum vero dice-
tur corrumpi, & transformari corpus. Sic ubi e ſolidis cor-
poribus generetur permanens aer elaſticus, & vapores elaſtici
ex aqua, ubi aqua in terram concreſcat, ubi commixtis ſub-
ſtantiis pluribus arcte inter ſe cohæreant novo nexu earum par-
ticulæ, & novum mixtum efforment, ubi mixti particulæ ſe-
paratæ per ſolutionem nexus ipſius, quod accidit in putrefa-
ctione, & in fermentationibus plurimis, novam ſingulæ con-
ſtitutionem acquirant, habebitur transformatio.

23.1.

Diſcrimen in-
ter transforma-
tionem, & al-
terationem.

521. Si poſſemus inſpicere intimam particularum conſtitu-
tionem, & textum, ac diſtinguere a ſe invicem particulas or-
dinum gradatim altiorum a punctis elementaribus ad hæc no-
ſtra corpora; fortaſſe inveniremus aliqua particularum genera

Waiting...

Note to user

Dear user,

In response to current developments in the web technology used by the Goobi viewer, the software no longer supports your browser.

Please use one of the following browsers to display this page correctly.

Thank you.

powered by Goobi viewer