M. VITR VVII POLL.
tardius fluendo dilatat morando ſpatia, & efficit horas in Cancri ſigno
ſolſtitiales. A Cancro cum proclinat, & peragit per Leonem & Virgi-
nem, ad Libræ partis octauæ puncta reuertendo, & gradatim corripiendo
ſpatia, contrahit horas, & ita perueniens ad puncta Libræ, æquinoctiales
rurſus reddit horas. Per Scorpionis verò ſpatia & Sagittarii procliuius de-
primens ſeſe foramen, rediensq́; circumactione ad Capricorni partem
octauam, reſtituitur celeritate ſalientis ad brumales horarum breuitates. Quæ ſunt in horologiorum deſcriptionibus rationes & apparatus, vt ſint
ad vſum expeditiores, quàm aptiſsime potui perſcripſi. Reſtat nunc de
machinationibus, & de earum principiis ratiocinari. Itaque de his vt cor-
pus emendatum Architecturæ perficiatur, in ſequenti volumine inci-
piam ſcribere.
211.
IN CAPVT IX. ANNOTAT.
Scaphen ſiue hemiſphærium Ariſtarchus. ] Genera horologiorum
ſunt, ſicut & reliqua quæ ſequuntur, dicta à figura. Scaphia tradit Martian{us}
Capella lib. Geometriæ, vaſa eſſe rotunda, ærea, in quib{us} ſtyli in medio fundo ſui
proceritate horarum duct{us} diſcriminant. Vocabulum ipſum indicat non tam fuiſſe
rotunda, quàm ſcaphæ nauigioli excauata lineamento. Niſi concauitatem tantum
reſpexerint, ἀπὸ {Των} σκἀτΤ
[?]
μ, quod innuit Vitruui{us} cum inquit, ſiue hemiſphæ-
rium, ſi idem putauit. Potuit tamen id horologij, & ſcaphæ, & hemiſphærij defor-
mari excauaríue curuatura.
A Cteſibio Alexandrino, qui etiam ſpiritus naturales pneu-
maticáſque res inuenit. ] Hoc dicit etiam Plini{us} lib.
VII
. cap.
XXXVII
. Pneumatica autem organa, quaſi dic{as} ſpiritalia, ſunt machinæ, quib{us} vi aëris
concepti\’ ſpirit{us}, aqua extollitur. Quæcunque igitur nulla manifesta cauſa, ſed
aëris vi aut fiunt, aut mouentur, ea certè pneumaticis organis fieri intelligim{us}, ſi-
cut quæ aquarum expreßionib{us} fiunt, hydraulicis, quaſi fistulis contenta aqua. Extant pneumatica Heronis Alexandrini.
Per canalem lineam in angulum deduxit. ] Id eſt funiculum, vt
alibi interpretati ſum{us}. Vtitur & lib.
IIII
. cap.
IIII
. Sic Palladi{us} lib.
III
. cap.
IX
. Lineam (inquit) ſeruatis ijs ſpatijs, quæ placuerit custodire, candidis ſignis, vel
quibuſcunque notabim{us}, tunc tenſa per tabulam linea, & c.
Cum animaduertiſſet ex tractu cœli. ] Nullo negotio vidim{us} ſori-
bendum eſſe ex tactu, nihilomin{us} putauim{us} adnotandum, ne oſcitantem fugeret.
Hydraulicas machinas primus inſtituit. ] Hoc Plini{us} refert dicto
XXXVII
. cap. & Athenæ{us} lib.
IIII
. dipnoſophiston. De hydraulicis dixi modo,
& cap.
I
. lib.
I
.
Aquarum expreſsiones ἀνΤομάτ{ομ}ς. ] Id eſt, vltrone{as}, ſpontane{as}. Fiunt
autem machinis ſua ſponte verſatilib{us}, & per ſe motis. πε{ρι} ἀντοματοποτικ\~Νς
Heronis liber legend{us} eſt. Meminit etiam Angel{us} Politian{us} miſcellaneorum
cap.
XCVII
.
Quæ vna monitione coacta. ] Facili{us} eſt, quàm vt admoneri debeat,
