DE VERBORVM VITRVVIANOR.
130
hunc locum: Pneumatica autem organa, quasi dicas siritalia, sunt ma
china, quibus ui aeris conceptique spiritus aqua extollitur. Quacunque igitu
nulla manifesta causa, sed aeris vi aut fiunt aut mouentur, ea certèm pneuma¬
ticis organis fieri intelligimus, sicut quae aquarum expreßionibus fiunt, by,
araulicis, quasi fistulis contentâ aquâ. Extant pneumatica Heronis Ale¬
xandrini. Hunc Heronis lib. in bibliothecis Graecè adseruatum, & pau¬
cis notum, Latinum fecit, & figuris ornatum edidit Federicus Com¬
mandinus. Sed quid dico edidit, heu dum liber esset sub praelo, ipse o¬
mnibus bonis ingens sui desiderium relinquens, ex hac vita migrauit.
Hunc postea eundem librum ijfdem Commandini figuris usus, verna¬
nacule vertit & luci dedit Alexander Georgius ciuis meus, de quo alibi.
Porrò de pneumaticis Plin. l. 19. c. 4. Si minus, è puteo pertica, organisine
neumaticis vel tollenonum haustu rigandos. Pro neumaticis prudenter
Turnebus restituit pneumaticis. Sed cur idem pro pertica rotam emen¬
dauerit, nescio. Videtur enim ignorasse rusticos in haurienda aqua sae¬
pe pro restibus aut funibus pertica uti. Laudauit idem Plinius l. 7. c. 37.
Cteliblum, ait enim, Laudatus est Ctesibius pneumatica ratione, & hy¬
draulicis organts repertis. Quo in loco ad ea quae Vitruuius scripserat,
respexisse, mihi non est dubium. Caeterum notandum, hunc nostrum
auctorem l. 10. c. I. dum machinarum diuisionem faceret, ita scripsisse:
Est autem unum genus scansorium, quod Gracè axgoßanziv dicitur, alterum
spiritale, quod apud αn appellatur. Tertium tractorium emp;c.
Porrô uervssa, sgyavs appellauit Polloxl. 4. c. 9. quae spiritu, siue flatu
sonitum edunt.
PN IGEVS. I. 10. c. 13. ime, inter labra phigeo & arca fundum. Depra¬
uatillima totius capituli huius est series, quod tamen nec Philander.
nec Barbarus summi viri conati sunt emendare; primo ubi legitur, nes
in ta genus, restituendum est, inest pnigeus. Item, ima inter labra phigeot,
ima inter labra pnigeos. Ibi quoque, E modiolis autem fistale sant contum
nenter coniuncta ligneus ceruicibus. restituendum pnigei certicibu, &
paulo inferius, per quau in lignea concarrit, reponendum per quas in pui¬
gea concurrit. Haec omnia ferè adnotauit accuratisimus, idem que acu¬
tilsinus vir Hadrianus Turnebus l. I. c. 2. aduersarior. Quid autem sit
pnigeus ex ipse Vitrui & eronis in huius machipae hydraulicae an¬
paratus descriptione colligitur. Erat enim ad instar inuersi infundibuli
ves turni seu clybani. Hine enim prafurnium Graci, aiéetrti au dicint
Rn rg riger facto vocabulo, quod verbum sufocate, opprimere sen
strangulare significat. Iccireo aptè hoc nomine appellare licet pyrami¬
dulas