43. Buch. 16. Tit. 2.
150
Gegenstand, der geeignet ist, als mechanisches Werkzeug
Ander
Leib und Leben eines Dritten zu gefährden
seits aber müssen wir auch bloße Schutzwaffen für aus
30) Pro Caec. 21,60: Armatisve. Quid dicemus? Armatos,
si Latine loqui volumus, quos appellare vero possumus?
Opinor eos, qui scutis telisque parati ornatique sunt.
Quid igitur? Si glaebis aut saxis aut fustibus aliquem
de fundo praecipitem egeris iussusque sis, quem homi
nibus armatis deieceris, restituere, restituisse te dicis?
Verba si valent, si causae non ratione, sed vocibus pon
derantur, me auctore dicito: vinces profecto non fuisse
armatos eos, qui saxa iacerent, quae de terra ipsi tol
lerent, non esse arma caespites neque glaebas: non fuisse
armatos eos, qui praetereuntes ramum defringerent ar
boris: arma esse suis nominibus alia ad tegendum, alia
ad nocendum, quae qui non habuerint, eos inermes fuisse
vinces. §. 61: Verum si quidem erit armorum iudicium,
tum ista dicito: iuris iudicium quum erit et aequitatis,
cave in ista tam frigida tam ieiuna calumnia delitiscas.
Non enim reperies quemquam iudicem aut recuperatorem,
qui tamquam si arma militis inspiciunda sint, ita probet
armatum, sed perinde valebit, quasi armatissimi fuerint,
si reperientur ita parati fuisse, ut vim vitae aut corpori
potuerint adferre. Uebereinstimmend sagt Paulus in
1.9 D. ad leg. Jul. de vi publ. 48,6 (lib. 9. ad ed.):
Armatos non utique eos intelligere debemus, qui tela
habuerunt, sed etiam quid (quidquid scr. M.) aliud nocere
potest. Und ähnlich ist wohl zu verstehen seine Aufzählung
R. S. V, 6, 4: aut fustium aut telorum aut armorum
metu. Als Angriffswaffe überhaupt dagegen nimmt derselbe
Furist den Ausdruck tela in 1. 11 §. 1 eod. (lib 5. sent.
Paul. R. S. V, 3, 3 = Collat. I, 13, 1): Telorum autem
appellatione omnia, ex quibus singuli homines nocere
(noceri scr. M.) possunt (R. S. V, 3,3: saluti hominis
noceri possit), accipiuntur. Gaius begreift in 1. 233
§.2 D. de V. S. 50, 16 (lib. 1. ad leg. XII tab. cf. §. 5
J. de publ. iud. 4, 18) unter telum immerhin nicht nur, quod
ab arcu mittitur, sondern nicht minder omne, quod mit
titur manu, darunter also auch Steine, Klötze, Eisenstücke,
dictum ab eo, quod in longinquum mittitur.