Pseudoisidor und die Le Mans-Hypothese.
37
Beachtenswert scheint mir ferner folgender Fall. In
Ben. Lev. I. 277, welches aus Capitulare Wormatiense 829.
Aug. c. 9 entnommen ist, sind in der Stelle: De opere et
restauratione ecclesiarum1) constitutum2) est, ut de frugi-
bus terrae et animalium nutrimine et cunctis censibus ex-
ceptis hostiliensibus persolvantur die Worte et cunctis
censibus exceptis hostiliensibus interpoliert.3) Hier-
zu läßt sich, wie es scheint4), keine andere Parallelstelle
nachweisen als in Urkunden Karls des Großen vom 23. April
802 und Ludwigs des Frommen vom 31. Dezember 832 für
das Bistum Le Mans (Sickel K. 181. L. 308; Mühlbacher,
Regest. I2. nr. 386. 912), die in den Act. pont. Cen.5) und
den Gest. Aldrici6) enthalten sind. Es heißt da7) in einer
et decimis vel restaurationibus aecclesiarum sive de censibus tam mona-
steriorum quam et cellularum sive villarum, quae regia largitione vasalli
dominici adipisci, licet iniuste et contra canonicam auctoritatem, merue-
runt. Nam oblatio fidelium ab episcopis et ministris eorum secundum
canonicam institutionem dispensanda et gubernanda est, et non a laicis
vel secularibus hominibus; quoniam qui hoc facere ex secularibus vel
laicis hominibus aut agere praesumserint, sub anathematis nomine a
sanctis patribus districte feriuntur. Illis quoque hoc valde cavendum
est, ne pro temporalibus, quod absit, aeternam vitam perdant et pro secu-
laribus negotiis vel dignitatibus huius seculi a deliciis caelestis regni per-
petuis alienati, quod absit, fiant. Es folgt die gefälschte Urkunde Ludwigs
d. Fr. vom 31. Dezember 832, Mühlbacher, Reg. I2, nr. 912 (vgl. unten).
*) So heißt es unrichtig auch schon im Capitulare Wormatiense,
statt: De nonis et decimis; vgl. Capitularia reg. Francor. II, 13 n. y
und unten 8. 38.
2) Consideratum Cap. Worm.; constitutum nur Cod. Monac. 3853.
3) Knust, Legg. IIb, 61 n. f; Seckel, N. Archiv XXXI, 101. -
In anderer Weise interpoliert ist dieselbe Stelle Add. IV. 102: ut de fru-
gibus terrae et animalium nutrimine una cum aliis rebus omnibus
pleniter persolvantur, ut fiat secundum praeceptum euangeli-
cum, ubi ait: Decimas omnium do, quae possideo, et reliqua
(Luc. 18, 12, wo dies der Pharisäer sagt); Seckel ebenda.
4) Vgl. Waitz, Deutsche Verfassungsgeschichte IV2, 195 N. 3.
622 N. 1. 3.
5) Mabillon, Vet. Analect. p. 294.
6) Charles und Froger p. 34ff.; s. besonders p. 43 und oben
S. 36 N. 5. — Vgl. dazu auch Roth, Gesch. des Benefizialwesens S. 364
N. 190, der die Echtheit dieses „ausführlichen Praeceptum über die Nonae
et Decimae" voraussetzt.
7) Mon. Germ. Dipl. Karolin. T. I, p. 387—388 (nr. 265).