LIBER DECIMUS CAPXI
CAPUT XI
DE HYDRAULIS
De hydraulis' autem, quas habeant ratiocinationes, quam brevissime
proximeque attingere potero, et scriptura consequi, non praetermittam!.
De materia compacta basi, arca in ea ex aere fabricata collocatur ?.
EMENDATIONES
hydraulis — Vox hydraulicis, quam Codices exhibent, et Editores amplexi sunt, mihi non placet, Adiecti¬
vam profecto esse vocem illam, nemo non novit; et adiective ab ipso Vitruvio usurpatur capite primo Libri
primi ubi legitur, Hydraulicas quoque machinas. Quare ad sensus complementum aut substantivum aliquod ad¬
dendum esset, uti machinis, vel organis, aut vox ipsa substantive ponenda. Postremum hoc, utpote simpli¬
cius, praehabui, et scripsi hydraulis ; ita enim appellatur hydraulicum organum a Plinio, qui (Hist. Nat. IX8
ait, Delphinos mulceri symphoniae cantu, et praecipue hydrauli sono; item graece voas dicitur ab Athenaeo
(Deipn. IV 75).
ILLUSTRATIONES
1 Quoniam supra de Ctesibica machina ad aquam ex
formam organi a Neotericis inventi refert cum unica
tollendam egit Vitruvius, pluraque alia ab eodem Cte¬
tantum declaratione , quae legitur in sola Editione
sibio excogitata dixit, quae oculorum et aurium sen¬
an. 1511 : Quae in hac hydraulica descriptione dantur
sus eblandiuntur ; sic visum est plerisque Interpretibus,
ab Auctore, non facile pictura consequi possunt,
et praecipue Schneidero, etiam hydraulum, qui heic
mobrem satis esse duxi, studiosis suam partem re
a Vitruvio describitur, esse opus Ctesibii. Hydraulum
quere , et in extremo libro vocabula declarar¬
a Ctesibio primum repertum fuisse , testimonium habe¬
tamen desiderantur adhuc . Nullum schema o
mus in Athenaeo (Deipn. IV 75), qui ait; aà
Caesariani Continuatores . Paucissima et parvi negotii
o o oro, i pahig, étre t avrò Séletg
annotavit Philander
barus. Mediocriter e
étre , i ud ua,
péog riv réyyn. rgißog d ua, Atqui ins
sibile propemodum esse , Vitruvii textum explicare
dixerunt Galianus, Ortisius, et Bioulius. Ursinum pre
mentum hoc, hydraulis quae vocatur, sive illud eorum
termitto, qui nullum prorsus auxilium dedit ad inte
in numero ponere velis , quae fidibus tenduntur, si
nentarios vana eru-
pretandum Vitruvium. S
eorum quae inflantur, Alexandrini nostratis inventu
t Schneiderus
ditione, uti eius mos est, conf
est, tonsoris professione, cui Ctesibius nomen fuit : ali¬
parationem inter Heronem et Vitruvium non be
bi Athenaeus inepte de eius loquitur constructione.
stituens, unde pro luce tenebras textui inflixit.
Ctesibicum organum memorat Philo (Belop. pag. 77)
boni hac de re delineatum fuit, illud profec
his verbis: è on raig
xepgiv, i
quod in suis tabulis exhibuit Newtonus, et
r etiam a
opab. Ctesibii inventio memoratu
transtulerunt Rodus et Straticus . Praeter me
Plinio (Hist. Nat. VII 38). Quod Hero in Spiritalibu
Turnebus (Adv. II 22) aliquas emendationes et declara¬
ag. 227) dedit ho , videtur Ctesibii or¬
tiones proposuit. Kircherus (Musurg. IX part. 5) infor¬
num, verum a Vitruviano nonnullas servat varietates.
odam commentariolo non
em dedit figuram cum que
lae in ILLUSTRATIONUM progressu declarabuntur.
lo annota-
gno. Quaedam de hydraul
draulicis organis non iniucundum erit recoler
inus figura indi
nm. Nov. Goetting. Vol. II p.
t Meisterus (Co
pauca, quae Severus (Aetn. v. 292), Claudianus (De
impsi, ut haec eti¬
igitur laborem i
Cons. Mallii v. 316), et P. Optatianus (in Wernsdorfi.
ationibus et illustrationibus
criptio novis en
Poetis latinis minoribus T. II pag. 406) cecinerunt. Or
n lucem pro
ganorum hydraulicorum mentio fit a Svetonio (in vita
pasis lignea A, veluti in Tabula C
Neron. cap. 41), a Tertulliano (de Anima cap. 14), qui
(Fig. 1a), et arca aerea B. Infra dicit Vitruvius, in
organi hydraulici inventorem facit Archimedem, de¬
nigeum: qua ratione
te arca aquam contineri et
nique ab Ammiano (Hist. XIV 6), qui eorum immo
nulla habetur mentio
fiat, infra explicabo. De ba
dicum usum improbat — Ad Vitruvium quod attinet
apud Heronem ; arca nihilominus indicatur sub no¬
parum ex Interpretibus proficere potui. Exhibuit lo¬
mine o
cundus organi incomptam figuram, quae exteriorem
