LIBER DECIMUS CAP. VIII 
CAPUT VIII 
DE ROTA FLUMINIS IMPETU VERSATA UBI DE HYDROMYLIS 
iunt etiam in fluminibus rotae eisdem rationibus, quibus supra scri¬ 
ptum est. Circa earum frontes affiguntur pinnae, quae cum percutiuntur 
ab impetu fluminis, cogunt progredientes versari rotas ’; et ita modiolis 
aquam haurientes et in summum referentes , sine operarum calcatura, 
ipsius fluminis impulsu versatae praestant quod opus est ad usum . 
Eadem ratione etiam versantur hydromylae *2, in quibus eadem 
sunt omnia, praeterquam quod in uno capite axis tympanum dentatum 
EMENDATIONES 
rotas — Nullum mihi dubium est, quin loco vocis rotam in singulari exhibitae tum a Codicibus tum ab 
riodus, ac sequens praesertim incisum, et 
Editionibus scribendum sit rotas in plurali . Integra recolatur 
huius emendationis necessitas in cuiusvis oculos facillime incide 
hydromylae — Nimis generalem Codicum vocem hydraulae in rem non facere, iam animadverterant Salma- 
Perraultius, et Galianus, qui suspicati sunt, hydromy¬ 
sius (Exe 
Turnebus (Adv. III 7) 
inus hydraulae recepert 
qui in eius vocis locum 
lae scribe 
litores ad Rodum usq 
Schneidero, qui censul 
hydraletae, quae vox 
hydromylae suffecit, concinente Bipontina. Aliter plac 
dromylae, cuius con¬ 
reperitur in Strabone (Geogr. XII pag. 834). Mihi tandem omnium optima visa est vox lyt 
uù)n mola simpliciter ac naturaliter admodum cadit ; ideo, quoniam à Co¬ 
flatio a graecis vocibus o aqua et 
usurpatam 
quam ab aliis etiam, licet posterioris notae Scriptoribus 
dicibus discedendum est, hanc prae 
pto ab Adamo ad Leonem Philosophum re¬ 
invenio. Hesychius profecto habet ouù 
in Chronico manuscri 
öho legitur. 
peritur vépoué)eus; itemque in Basilicis (LVIII tit. 19 cap. 10) 38pom 
ILLUSTRATIONES 
pi formatis aquariis molis, sine animalium vel homi¬ 
1 Agitur in hoc capite primum de rotis in genere, 
um labore frumenta frangantur : sicuti etiam Proco¬ 
quae ab aqua currenti, non ab hominibus calcantibus 
a Bellisario 
pius (de Bello Goth.I 19) 
moventur : ipsae pinnis instructae sunt, in quas aqua 
olas versar 
aquae Til 
excogitatum, 
irruens rotas circumvertit. Hae ad varios usus aptar. 
oévo, öu 
nempe  öxe 
possunt ; ex his unum declarat Vitruvius ad molam 
incisis, aqua molas 
, aquaedu 
frumentariam circuma 
jendam. 
plius : denique passim earum mentio occurrit apud 
2 Ad frumentum ct 
mminuendum varia diversis tem¬ 
Jurisconsultos et Lexicographos. Patet ergo, nulla au¬ 
poribus artificia excogitata sunt : vetustissimus est mos 
police) assertio¬ 
ctoritate inniti Lamarii (Traité 
pinsendi ope pilorum, unde pistrina dicta fuerunt le 
tribus prioribus saeculis Roman 
in quibus id fiebat : deinde molae per servos vers 
s non fuisse, sed sub Arcadio et H 
fuerunt dictae trusatiles, vel viribus iumentorum vo¬ 
ges enim Ze- 
rimum earum usum invectum 
catae asinariae, vel etiam ope venti motae, 
bus molarum 
nonis, Valentis, et Valentiniani, in 
pag. 230) non male 
modum ex Herone ( 
esique ir 
mentio habetur, de illis agunt uti de re no 
Schneiderus, vel de 
mpetu aquae, quae molae 
jpsius, quialiqud noisgnise 
aquariae, vel hydromylae sunt nuncupatae. Has Vete¬ 
ba Procopi. 
ere referenda sunt , 
quarias i 
gnotas fuisse, quidam ex Recentioribus 
s putavit. 
lum, nempe on 
culiarem eas versai 
am inepte, ne 
nam prae¬ 
qui non videat 
Tiberis. Minime ambigendum est, molas : 
Strabo (Geogr. XII p.834). 
Vitruvium eas memoi 
um illis usi 
quonam 
III 23), qui ait, Maior pars 
et Plinius (Hist. Nat. X 
us (in Lamp. Hel. 
satis cons 
Italiae ruido utitur pilo : rotis etiam quas aqua ver¬ 
cap. 24) earum inventionem ad Ciceronis aetatem perti¬ 
set : item Palladius (de Re Rust. I 42), Si aquae copia 
nere putat, fretus auctoritate epigrammatis Antipatri, 
est , fusuras balnearum debent pistrina suscipere : ut