DE ARCHITECTURA
aquarum expressiones, automata dictas machinas ", multaque delitiarum
genera, in his etiam horologiorum ex aqua comparationes explicuit ?
Primumque constituit cavum ex auro perfectum aut ex gemma te¬
rebrata; ea enim nec teruntur percussu aquae, nec sordes recipiunt ut
obturentur. Namque aequaliter per id cavum influens aqua sublevat sca¬
phium inversum, quod ab artificibus phellos sive tympanum 3 dicitur,
in quo collocata est regula versatili tympano denticulis aequalibus perfe¬
cta , qui denticuli, alius alium impellentes, versationes modicas faciunt
et motiones. Item aliae regulae aliaque tympana ad eumdem modum
dentata una motione coacta versando faciunt effectus varietatesque mo¬
tionum, in quibus moventur sigilla, vertuntur metae, calculi aut ova
proiiciuntur, buccinae canunt, reliquaque parerga. In his etiam aut in
EMENDATIONES
lictas machinas — Male Codices, pessime locundus locum hunc mulctaverunt. Dant illi, Edi¬
automata di
XV consectantibus, automato pictasque machinas : scripsit locundus automata porrecti, rotun¬
tionibus saec. 1
probantibus, nisi quod Philander, Laëtus, et Polenus posuerunt auao, q
dationisque machinas, reli
adus ipse in Editionibus ann. 1522, 1523, Barbarus vero automatus. Haec
vocem iam ita scripserat
qui merito locum hunc appellat insigne temeritatis locundeae exemplum. Aliam itaque
placuerunt Schneidero,
putat in voce automatopoeetas, quam olim Turnebus (Adv. VI 12),
ipturam invenisse se
viam ingressus , veram se
1) proposuerant graece emendantes uaoiag. At con
apud Bondamum (Observ. Va
et inde Vossius :
re machinas facientes automata, non machinas ipsas, qua
tra hanc lectionem animadverto, eam vocem indicar
ppellantur: Siquidem apud Heronem (Autom. pag. 243) per vocem avreuarorounetzi traditur ars fa¬
automata a
particula que vocis pictasque, ac prima inversa
endi auto
nata. Quare ad alia animum applicui, et abie¬
icari etiam potest, in autographo scriptum fuisse,
ttera scripsi dictas, membris ad unguem cohaerentibus. Suspi
machinasque automata dictas .
eparare necesse erat , quae sid
in quo ... perfecta — Vitiatam Codicum et Editionum saec. XV sci
ripturam
is aequalibus sunt pe
verfecta : opus susce¬
est tradita , in quo collocata est regula versatile tympanum denticuli
ceteris imitantibus ; claudicantem adhuc lectionem
pit locundus , qui tantum censuit expungere verbum est
icibus nonnullis, plaudentibus Barbaro, Laëto, Ga¬
fulcire curavit Philander ponens versatilia tympana cum C
liano, Bipontina, Schneidero, et Poleno. Horum tamen omnium pace dicam, rem nondum cohaerere. Quare
egula versatili tympano denticulis aequalibus perfecta. Sic enin
sic emendandum statuo ; in quo collocata est re
portere fieri cum dentibus aequalibus, et solam regulam in sca¬
clarius apparet, tum regulam tum tympanum
um structurae
phio esse collocatam, uti par est, non ita vero tympanum : quae duo, praeter ipsius verbori
defectum, confusa iacent in ceterarum Editionum lectionibus.
ILLUSTRATIONES
Libro, quatuor diversas retinet in hac brevi descri¬
7 De his Ctesibii inventis testimonia quidem habemus
ignificat phellum sive su¬
ptione. Et primo tympanum si
in Plinio (Hist. Nat. VII 38), et Athena¬
pn. IV 75
ervenerunt. Attamen pe
ve scaphii inversi, quod
ber in forma hemisphaerii siv
scripta ad nos non pe
positum cum parte plana versus fundum vasis, ab a
nta illa tradita nol
leronem eius disc
in hoc influente gradatim sublevatur . Protinus «
in Operibus
iritalia, et Hepi
„ indicat rotam den¬
de Automatorum fabi
dixerit Vitruvius versatili tymy
mpanum collocatu
tatam. Deinde cum scripseri
tantisque difficultatibus, quae in ex
orologii 1
o textu occurrunt , est earumde
depictum,
tat . Postremo cum
bat noster
versis significationibus. Praeclari
in alio inclusum,
huius veritatis exemplum praebet in hoc capite vox
tympana ex aere, unu
tat duos cylindros ex aere, per quorum foramina aqua
num. Haec praeter alias significationes,
quas ob¬
sequenti
in reliquo Vitruvii Opere et praecipue in
ex castello in vas influebat
