LIBER QUARTUS CAP. III 
Capituli crassitudo unius moduli 2, latitudo duorum et moduli sex¬ 
tae partis » : crassitudo capituli dividatur in partes tres “, e quibus 
una plinthus cum cymatio fiat 5, altera echinus cum anulis “, tertia 
ILLUSTRATIONES 
altae circiter quatuor diametros, et aliae gradatim al¬ 
nihilominus suspicatur, latitudinem a Vitruvio prae¬ 
tiores usque ad columnas templi lovis Nemaei pr 
criptam plinthum res 
picere, ideoque ultra eam cyma¬ 
et porticus Philippi in insula Deli, quae hal 
proiecturam 
onsideranda 
Mihi autem Vitru- 
udine circiter diametros sex cum dimidio. Omni¬ 
vianum capitul 
nspicienti oculus suadet , minime 
bus vero altior est columna Dorica theatri Marcelli, 
hoc improbandum esse , ideoque textum in sua inte¬ 
quae octo diametris circiter pollet. 
gritate relinquendum, eo magis, quod Libro q 
p. 10 iter 
rum agens Vitruvius de capitulo Doric 
12 Capitulorum crassitudo in illis, quae supersunt 
aedificiis non quadrat perfecte ad Vitruvianam pro 
etit, latitudo modulorum duorum et moduli s 
artis, consentientibus pariter Codicibus et Ed 
portionem. Capitula Parthenonis Athenis, uti referun- 
tur in Tabula LII, Dorici Priene Tabula LIII, Herculis 
bus omnibus. Praeterea capitulum Doricum P 
quod exhibetur a Tabula LIII , est minus latu 
Corae Tabula LV sunt minoris crassitudinis: capitula 
truviano , cum aequivaleat d 
luobus modulis 
vero templi Neptuni Paesti repraesentata in Tabula LI 
rum Parthenonis Athenis, qu 
uod expressum 
et theatri Marcelli Romae Tabula LVI maiore praedi 
in Tabula LII, praecise est duorum modulorum et 
sunt crassitudine. 
sextae partis : alia exempla praetermitto, quae nostram 
13 Multorum disputationibus obnoxius est locus 
indubitanter confirmant sententiam. 
hic, qui capituli latitudinem respicit. Licet enim in 
14 Cum trium partium dimensiones non det Vitru¬ 
omnibus scriptis et editis textibus detur capituli lati¬ 
vius, opus est credere, eas fuisse inter se aequales 
tudo duorum et moduli sextae partis ; tamen angust 
uti in hoc Libro cap. 7 de ordine Tuscanico, in qu 
visa est aliquibus haec mensura. Caesarianus, ut ca¬ 
eadem occurrit phrasis , capitulique crassitudo dividatur 
proposuit lec 
pituli latitudinem ampliaret, 
Etenim, si inter 
qualitatem 
nem, latitudo duorum et mot 
minime debuissent , earum profect 
partis. Barbarus textum immutare non est à 
portionem declaravisset noster accuratus Aucte 
ratus est, vix sufficere additionem quintae partis utrim¬ 
15 In antiquis monumentis plerumque videmus 
que supra duos modulos . Perraultius hariolatur , 
tum fuisse si 
simplicem plinthum, sive abacum imp¬ 
antiquioribus Codicibus scriptum fuisse moduli S, s 
pra echinum , uti hoc inter alia monstrat Parthenon 
licet , semissis , et imperitos notarios transcripsisse mo 
Athenis Tabula LII, templum Neptuni Paesti Tabu- 
duli sextae partis . Perraultio accedere vellet Ursinus 
la LIV, et templum Herculis Corae Tabula 
sed textui vim facere recusat : nihilominus suspicatur 
monumentis Graecis, aut Graeco more ornal 
latitudinem duorum modulorum cum sexta parte fuisse 
occurrit plinthus cum cymatio, uti visitur in Dorico 
pro capitulis columnarum minorum quindecim pe 
Priene Tabula LIII; sed frequenter in Doricis Rom¬ 
bus, et pro altioribus maiorem. E contra Rusconii 
uti in theatro Marcelli Tabula LVI, in 
Galianus, Newtonus , Rodus, Wilkinsius, Genellus 
ii et Lucii, in thermis Diocletiani, in amphit 
Bioulius, Polenus, Gwiltius, et Romanus latitudinem 
Plavio Romae, et in Dorico Albani. Plinthum Prienei 
tta vulgatum textum receperunt . Ortisius quo 
ineatione ordinis 
templi cum cymatio praehabui in 
truvianam dimensionem non improbat, quin im¬ 
quam in 
Dorici Vitruviani tam in cymatii 
aliquibus antiquis capitulis latitudinem etiam minorem 
portione inter utrumque membrum ? 
observat . Qui Architectonices elementa tradiderunt, 
de forma et proportione sileat Vitruvius. Comn 
in diversas abierunt sententias. Dicit Serlius, nimis 
ter Interpretes quadrae cum gula inversa formam c 
arctam esse textus Vitruviani mensuram, ideoque eum 
matio dederunt ; sed Genellus, Wilkinsius, et Rom 
corruptum e 
xistimat. Barotius, et Palladius latitudi¬ 
primi duo an 
legerunt ; et 
nem ampliorem Vitruviana faciunt. E contra Alber¬ 
nus eam, quam 
prae nos 
dinem deder 
matio 
tus, Cataneus, et Scamotius Vitruvianam rationem lai 
1. uti dixi, veteris cuiusdam monumenti se¬ 
daverunt ; et postremus apertis verbis scripsit : mol 
hanno biasimato il capitello di Vitruvio , perchè non 
16 Partitionem mensurae inter echinum et anulo 
sanno applicar bene le parti sue , o dopo ne hanne 
non dedit Vitruvius. In hoc secutus mediam senten 
formato alcuno di loro invenzione assai peggiore . La 
tiam divisi totum in tres partes, earumque unam ded 
titudinem Vitruviani textus tuetur etiam Marquesius 
Anulorum quantitas incerta 
anulis, et duas echino. 
quia capitula Aegyptiaca nullam aut minimam habe¬ 
onumenta habent anulos duo 
aliqua enim 
bant ab imo s 
et, inter Graeca 
proiecturam 
res, et quaedam quatuor usque ad quinque 
ntum imus scapus; 
Toricii capitula erant lata quar