TTRVVII DE 
M. 
ARCHITECTVRA 
xehes 
LIBER SECVNDVS. 
Lr Lde3.O b 
 
 
bii mu u 
Prooemium. 
iloloene ni 
mns i .H mor 
m 3 mino 
 
UNOCRATES Architectus, cogitationibus, & solertia fretus, cum Alexan¬ 
der rerum potiretur, profectus est a Macedonia ad exercitum, regiae cu¬ 
pidus commendationis. Is è patria a propinquis, & amicis tulit ad primos 
ordines, & purpuratos literas, ut aditus haberet faciliores, ab eisque acce¬ 
 
ptus humanè, petijt, uti quàm primum ad Alexandrum perduceretur. Cum 
polliciti essent, tardiores fuerunt, idoneum tempus expectantes. Itaque 
Dinocrates ab ijs se existimans illudi, ab se petijt praesidium. Fuerat enim 
amplissima statura, facie grata, forma, dignitateque summa. His igitur na¬ 
 
turae muneribus confisus, uestimenta posuit in hospitio, & oleo corpus 
 
perunxit, caputque coronauit populea fronde, lęuum humerum pelle leoni¬ 
na texit, dextraque clauam tenens incessit contra tribunal regis ius dicentis. Nouitas populum cum 
auertisset, conspexit eum Alexander, & admirans, iussit ei locum dari ut accederet, interrogauitque quis 
esset. At ille, Dinocrates, inquit, Architectus Macedo, qui ad te cogitationes & formas affero dignas 
tua claritate. Nanque Athon montem formaui in statuae uirilis figuram, cuius manu leua designaui ci¬ 
uitatis amplissimae moenia, dextra pateram, quae exciperet omnium fluminum, quae sunt in eo mon¬ 
te, aquam, ut inde in mare profunderetur. Delectans Alexander ratione formae statim quaesiuit, si 
essent agri circa, qui possent frumentaria ratione eam ciuitatem tueri. Cum inuenisset non posse nisi 
t ransmarinis subuectionibus: Dinocrates (inquit) attendo egregiam formae compositionem, & ea de¬ 
lector: sed animaduerto, si quis deduxerit eò loci coloniam, fore ut iudi cium eius uituperetur. Vt 
enim natus infans sine nutricis lacte non potest ali, neque ad uitae crescentis gradus perduci, sic ciuitas 
sine agris, & eorum fructibus in moenibus affluentibus non potest crescere, nec sine abundantia cibi 
frequentiam habere, populumque sine copia tueri. Itaque quemadmodum formationem puto proban¬ 
dam, sic iudico locum improbandum; teque uolo esse mecum, quod tua opera sum usurus. Ex eo Di¬ 
nocrates ab rege non discessit, & in Aegyptum est eum prosecutus. Ibi Alexander cum animaduer¬ 
tisset portum naturalirer tutum, emporium egregium, campos circa totam Aegyptum frumentarios, 
immanis fluminis Nili magnas utilitates, iussit eum suo nomine ciuitatem Alexandriam constituere. 
Itaque Dinocrates a facie, dignitateque corporis, commendatus ad eam nobilitatem peruenit. 
Cum de locorum electione multa in superiori libro tractata uiderimus, cumque vrbem moenibus circundare T: 
docuisset Vitru. deque propugnaculis, munitionibus, uiarumque directionibus abunde disseruerit: consequens 
est priusquam ad alia progrediatur, ut de ea, qua in aedificando, materia utimur, sermonem faciat. primum 
quia res postulat, ut postquam de forma in uniuersum tradita praecepta sunt, de materia statim loquatur; in 
quam forma inducitur. Deinde quia facilis, & expedita est ea ratio, a qua cum se explicare statim deberet, 
ne reliquis moram faceret, peropportune de materia orationem instituit: Ostenditque quid Architecto esset opus, 
& qua ratione id totum in structura poneretur, nam non est satis copiosam & electam materiem habere, sed 
illud maxime dignoscendum est, qua ratione in opus deducatur, ut domus bene, & ratione aedificata, non ma¬ 
le materiata, ac ruinosa sit. Agit igitur in secundo libro de toto hoc genere, quod ad materiam spestat. De 
lateribus, de arena, de calce, de puluere Puteolano, de lapidicinis, de generibus structura, & de earum 
qualitatibus, modis, ac locis, de materie caedenda, & huiusmodi rebus, quas necessario in aedificando habe¬ 
re debemus. Sed antequam ad haec deueniat, multa de priscorum hominum uita, deque initijs humanitatis, & 
aedificiorum primordijs edisserit. mox rerum principia, cuiusmodi ab antiquis posita sunt, breuiter percurrit. 
Caeterum subtiliter admodum, ac ingeniose proaemium huic libro appinxit, nam cum maxime attendamus ad 
ea, quae statim obuia nobis, & ab initio proponuntur, cumque uellet author maxime nos aduertere ad rem ual¬ 
de necessariam, huiusmodi procemio usus est, ut commodo uteretur exemplo. Nam praeter caetera, illud in pri¬ 
mis obseruandum est, ut peropportunis locis urbes condantur, quia non natura solum & descriptione, aedifi¬ 
ciorumque pulchritudine vrbes nobiles extruendae sunt, sed situ, & locorum commoditate insignes, ubi uictus, et 
rerum copia sit expedita; inhabitabiles enim, & desertas urbes facit inopia. contra uero celebres; & fre¬ 
quentes reddit copia, quae soli ubertate, coeli clementia, fluuiorum commoditate, portuum securitate auge¬ 
ri solet, quod si naturae addatur industria, ibi nobiles mercatus, emporia, nundinaeque celebrantur. Legimus 60 
apud