Diſſertatio Quarta. riæ, ſive utriuſque conformationem, referentes: Mentis notio-
nes magis expreſsæ, ex phantaſmatum perſpicuitate ac celeri
explicatione pendent, ſicut & voluntatis propenſiones majores
ſæpè vehementem appetitûs commotionem ſequuntur. Si igi-
tur in homine interiorum phantaſiæ, ac memoriæ organorum
temperationi, at que ſpirituum tenuitati, facultatem diſcendi,
expeditam in ratiocinando celeritatem, ingenii acumen, expli-
candi perſpicuitatem adſcribimus, attribuimuſque; quid incre-
dibile aut abſurdum loquatur, qui, demptâ mente hominis
propriâ, ſimilem ferè organorum atque phantaſmatum comple-
xionem aliquibus animalibus concedat? Nonne valde diſparem
equorum docilitatem experiuntur eorum domitores? nec tamen
animarum inæqualitati, ſed diverſæ organorum atque ſpiri-
tuum Animalium temperationi tribuendam eſſe cenſebunt ii
ipſi, qui animam ſuperaddunt. Quandoquidem ſi animum,
attentè advertamus, utique deprehendimus catellos aut equos
ad certos motus inſtitui atque erudiri vi phantaſmatum com-
plexorum alicujus ſoni, aut flexionis habenarum, unà cum,
aliquo jucundo conjuncto cum tali illorum motu, quem nos
volumus, aut cum aliquo moleſto conjuncto cum motu, quem
nolumus: ex memoriâ autem jucundi aut moleſti, quod ex-
perti ſunt, excitatur appetitus, quem deinde conſequitur motus
quaſi ex arte. In aliquibus cum naturæ inſtinctu jungitur ex-
perientia, atque adeò memoria, alicujus delectabilis, & hinc
oritur appetitus ejuſdem, atque apparet calliditas: Sic vulpes
jam tum ab ipſo vitæ exordio, cæco impetu, appetens pullos,
quos videt, recordata illos avolâſſe & fugiſſe inſequentem, con-
tra verò ad quieſcentem ſecuros appropinquâſſe, proſternit ſe,
& jacet; accedentes autem devorat: ſatis hoc eſt, ut ſuo expe-
rimento ſemel edocta eaſdem technas iterum ſtruat, ſi com-
plexa quietis & paſtûs phantaſmata in memoriâ commovean-
tur. Simile quid dicendum de iis animalibus, quæ naturæ ductu
imitantur aut voces, aut motus: cum enim experta fuerint
aliquid delectabile ſe percepiſſe cum imitatione conjunctum,
excitantur ad ſimiles voces edendas, aut motiones.

Grad. Equidem ſemel imbutus ſententiâ opinantium præ-
ter ſpiritus, de quibus hactenus diſſervimus, ſuam cuique ſen-
tienti animam tribuendam eſſe, ferè analogam humanæ ani-
mæ, & corpori perfecto ſuperadditam, in eâ diu manſi, exiſti-
mans Animæ notionem reſpondere ſimplici cujdam naturæ,
non autem complexioni eorum omnium, ex quibus conflatur